Kokulu kara üzüm üretimi artırılıyor: Resveratrol odaklı kalkınma çalışmaları
Karadeniz kıyılarında yetişen ve bünyesindeki yüksek resveratrol nedeniyle sağlık açısından önem taşıyan kokulu kara üzümün ekim alanlarının genişletilmesi hedefleniyor. Nemli iklim koşullarını seven bu üzüm çeşidi, antioksidan, antimutajen ve antikanserojen özellikleriyle dikkat çekiyor.
Resveratrol ve sağlık etkileri
Kokulu kara üzümün içerdiği resveratrol maddesi, literatürde kanser dokularının oluşumunu, gelişimini ve yayılmasını engelleyebilecek özelliklerle anılıyor. Bölgedeki üreticiler ve akademisyenler, bu bileşiğin potansiyelini değerlendirerek hem sağlık hem de ekonomik fayda sağlamayı amaçlıyor.
Üretimin yaygınlaştırılması için akademik ve proje çalışmaları
Kastamonu Üniversitesi tarafından hazırlanan ve TÜBİTAK desteği hedeflenen projeyle, kokulu kara üzümün kırsalda yaşayanlar için ek gelir kaynağı haline getirilmesi planlanıyor. Proje kapsamında üzümden elde edilen pekmez, sirke ve çeşitli tatlılar zenginleştirilerek Kastamonu mutfağına kazandırılacak.
Çiftçi deneyimleri ve ürün çeşitliliği
Kastamonu sahil ilçelerinde bolca yetişen kokulu kara üzümden elde edilen ürünler arasında pekmez, pepeçura, reçel ve şıra yer alıyor. Yaprağı da sarma için tercih ediliyor; yaprağın ekşimsi yapısı nedeniyle limon kullanılmadan lezzetli sarma yapıldığı bildiriliyor.
Kullanım alanları ve sporcular üzerindeki etkisi
Ürünü yetiştirenlerden emekli akademisyen Hüsnü Şinoforoğlu, kokulu kara üzümün sporcular tarafından da tercih edildiğini belirtiyor: "Bu aynı zamanda sporcular için bulunmayan bir velinimettir. Glikoz ve früktoz direk kana karıştığı için maçtan yarım saat önce içildiğinde sporcu maç boyunca oynamak istiyor. Sporcu kendisini çok dirençli hissediyor." Ayrıca sıcak ya da soğuk tüketiminin sindirim üzerinde düzenleyici etkileri olduğuna dikkat çekiliyor.
Üretim koşulları ve verim bilgileri
Şinoforoğlu, kokulu kara üzümün özellikle 750 rakım civarında ve sahil kesimlerinde daha iyi verim verdiğini söylüyor. İl merkezi bin rakımın üzerinde olduğundan dolayı üretimde farklılıklar gözleniyor: "İl merkezinde 20 kiloda 1 kilo pekmez olurken, 750 rakımın altında 5-6 kiloda 1 kilo pekmez elde edilebiliyor."
Kişisel deneyim ve sağlık bildirimi
Hüsnü Şinoforoğlu kendi deneyimini paylaşarak, hastalığı hakkında şunları aktarıyor: "Benim hastalığım cilt kanseriydi ve yayılan kanser türüydü. Hiçbir kemoterapi ve ilaç tedavisi almadan Allah’ıma şükürler olsun 3,5 senedir yaşıyorum. Doktorlar benim kafatasını alacağını söylemişlerdi ama hiç yayılmadığı için az bir kısmını aldılar. Ben kanseri iyileştirdiğine dair bir iddiada bulunmuyorum ama ben bundan fayda buldum, hiçbir ilaç tedavisi görmeden iyileştim." Ayrıca, tüm kanser türlerine yönelik genel bir etki iddiası hakkında temkinli olunması gerektiğini vurguluyor: "Hangi kanser türü olursa olsun fark etmiyor" ve "4’üncü evrede olsa hiç fark etmiyor" ifadeleri kişisel gözlemlerini yansıtıyor.
Akademik çalışmalar ve hedeflenen çıktılar
Araç Rafet Vergili Meslek Yüksekokulu öğretim görevlisi Hikmet Haberal ise gastronomi ve ürün geliştirme ekseninde öğrencilerle birlikte çalıştıklarını, TÜBİTAK 2209 gibi programlara başvurmayı planladıklarını aktarıyor. Haberal, literatür taraması sonucu üzümün Kafkaslardan Batum’a, Rize’ye ve Batı Karadeniz sahil ilçelerine kadar yayıldığını; Kastamonu’da Cide, İnebolu, Bozkurt ve Çatalzeytin’de bu üzümün yaygın olduğunu belirtiyor.
Haberal, "Biz bu değeri hem ekonomiye, kırsal kalkınmaya, bölgesel kalkınmaya yönelik çalışma yaparak ürün geliştiriyoruz. Restoranlara, kafelere, mutfağımıza bu üzümü kazandıracağız." diye konuşuyor. Projede öğrencilerle birlikte üretim sürecinin aşamaları incelenmiş ve gastronomi alanında beş çeşit ürün geliştirilmiş durumda. Kokulu kara üzümün Amerika’da "isabella" adıyla bilinmesi de vurgulanıyor.
Gelecek planları
Akademik ekip, kokulu kara üzümün üretimini ve ürün yelpazesini genişleterek bölge ekonomisine katkı sağlamayı amaçlıyor. Projelerin TÜBİTAK ve üniversitenin ihtisas projeleri şeklinde desteklenerek, kokulu kara üzümün Kastamonu ve çevresinde daha yaygın hale getirilmesi hedefleniyor.
KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ TARAFINDAN HAZIRLANAN TÜBİTAK PROJESİYLE ÖZELLİKLE KARADENİZ BÖLGESİNDE BOL MİKTARDA YETİŞEN KOKULU ÜZÜM OLARAK BİLİNEN İSABELLA (SİYAH) ÜZÜMÜNÜN EKİM ALANI YAYGINLAŞTIRILACAK, BAŞTA KANSER TEDAVİSİ OLMAK ÜZERE SAĞLIK SEKTÖRÜNDE KULLANIMI ARTTIRILMASI HEDEFLENİYOR.
