Merkez Bankası Başkanı Karahan: Fiyat istikrarı ile kalıcı, yaygın refah artışı hedefi
Toplantı ve katılımcılar
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, TÜSİAD 2’nci Yüksek İstişare Konseyi toplantısına onur konuğu olarak katıldı. Açılış konuşmaları TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Ömer Aras ve TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan tarafından yapıldı.
Real sektörle iletişim ve saha çalışmaları
Karahan, Merkez Bankası olarak real sektörle çift yönlü iletişimi önemsediklerini belirtti. Şubelerde görev yapan uzman ekiplerin 2013 yılından bu yana firmalarla ve real sektör temsilcileriyle görüşmeler yaptığını, bu saha görüşmelerinin makro ve mikro analizleri desteklediğini ifade etti. Elde edilen bulguların hem karar süreçlerinde kullanıldığını hem de sektörlere ilişkin tespitler için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla paylaşıldığını dile getirdi.
Bu kapsamda 2025 yılında iki bin 500’den fazla firmayla, son 5 yılda ise toplamda yaklaşık 15 bin firma ile görüşüldüğünü aktaran Karahan, bu iletişimi genişleterek "para politikası ve makroekonomik görünüm" başlıklı toplantılarla sanayi ve ticaret odaları, esnaf odaları ve sivil toplum kuruluşlarıyla bir araya geldiklerini ve yeni yılda da bu görüşmelerin süreceğini söyledi.
Üç temel öncelik ve kaydedilen mesafe
Karahan’ın verdiği bilgilere göre Merkez Bankası’nın üç temel önceliği şöyle: rezerv yeterliliğini sağlamak, KKM bakiyesini azaltmak ve fiyat istikrarını tesis etmek. Bu doğrultuda bankanın net rezervlerinde 120 milyar dolardan fazla artış meydana geldiğini, rezervlerin artık günlük bazda takip edilmediğini ve piyasanın rezervlerin yeterli seviyeye ulaştığını düşündüğünü belirtti.
KKM hesaplarının bakiyesi daha önce 143 milyar dolara kadar çıkmıştı; Karahan şu anda bu bakiyenin 1 milyar doların altına indiğini ifade ederek konunun başarıyla gündemden çıktığını vurguladı.
Dezenflasyon süreci ve para politikası
Karahan, fiyat istikrarını en önemli öncelik olarak nitelendirerek yüksek enflasyonun vatandaşın alım gücünü ve yaşam standartlarını olumsuz etkilediğini söyledi. Alınan tedbirlerle enflasyonun önce yüzde 75’i aşmaması sağlandığını, sonrasında dezenflasyon sürecine girildiğini ve enflasyonun yüzde 31 seviyelerine gerilediğini kaydetti.
Karahan, dezenflasyonun sürdüğüne ilişkin hem kısa dönem göstergelerin hem de orta vadeli görünümün olumlu işaretler verdiğini belirterek bu düşüşün kalıcı olması için sıkı para politikası duruşunun korunacağını ifade etti. Politikaların real sektör üzerinde bazı etkilerinin olduğuna dikkat çekti ve ekonomide büyüme kompozisyonunun değişerek devam ettiğini, ciddi sektörel dönüşüm yaşandığını söyledi.
Fiyat istikrarının önemi ve faizler
Karahan, fiyat istikrarının önemini açıklarken yüksek enflasyonun getirdiği maliyetleri anlattı: alım gücünde düşüş, ücret artışlarının refahı yeterince artırmaması, öngörülebilirliğin azalması ve uzun vadeli yatırımların zorlaşması. Fiyat istikrarı sağlandığında öngörülebilirlik tesis edileceğini, "fiyat istikrarı demek faizlerin kalıcı olarak düşük olması demek" ve bunun uzun vadeli finansmanı kolaylaştıracağını vurguladı. Böylece yatırım ortamı iyileşeceği için sürdürülebilir büyüme ve daha dengeli paylaşılan refah artışı mümkün olacağına dikkat çekti.
Büyüme kompozisyonu: yatırım ve tüketim
Karahan, 2020 sonrası dönemde enflasyonun beş yıllık ortalamasının yaklaşık yüzde 45 olduğunu belirtti. Bu dönemin para politikasının gevşek, kredi maliyetlerinin düşük ve kredi miktarının bol olduğu bir dönem olduğunu söyledi. Verilere göre fiyat istikrarı döneminde yatırım büyümesi yıllık yaklaşık yüzde 8 iken, yüksek enflasyon döneminde yatırım büyümesinin hızlanmayıp aksine yavaşladığını aktardı.
Ekonominin benzer büyüme oranlarını korumasının özel tüketime dayandığını, fiyat istikrarı döneminde yıllık yüzde 4.5 olan özel tüketimin yüksek enflasyon döneminde yüzde 10 seviyelerine yükseldiğini ifade etti. 2020 sonrası dönemde yatırımların Yüzde 5.7 büyüdüğü, özel tüketimin ise yüzde 10 oranında arttığı ve bu kompozisyonun sürdürülebilir olmadığını vurguladı.
Bu hızlı tüketim artışının üretim kapasitesi artışıyla uyumlu olmadığını ve büyük ölçüde ithalatla finanse edildiğini belirten Karahan, 2023 başında cari açığın milli gelire oranının ithalattaki artış nedeniyle yüzde 5’i aştığını söyledi.
Parasal sıkılaşmanın iki yıldan fazla süredir uygulandığını belirten Karahan, geldiğimiz noktada büyüme kompozisyonunda dengelenme olduğunu, yatırım büyümesinin yüzde 7,7 seviyesinde olduğunu ve özel tüketimdeki hızlı artışın önemli ölçüde törpülendiğini aktardı. Sonuç olarak, yatırımın özel tüketimden daha hızlı büyümesiyle büyümenin daha sürdürülebilir bir yapıya kavuştuğunu ifade etti.
Sonuç
Karahan, fiyat istikrarının sağlanmasının hem ekonomik öngörülebilirliği artıracağını hem de kalıcı, genele yayılan refah artışına zemin hazırlayacağını belirterek bu hedef doğrultusunda rezerv, KKM ve enflasyonla ilgili çalışmaları önceliklendirdiklerini yineledi.
MERKEZ BANKASI BAŞKANI FATİH KARAHAN, FİYAT İSTİKRARININ SAĞLANMASI AMACI DOĞRULTUSUNDA ALINAN MESAFEYİ ÖNEMSEDİKLERİNİ BELİRTTİ. KARAHAN, "FİYAT İSTİKRARININ SAĞLANMASIYLA BİRLİKTE KALICI VE GENELE YAYILAN REFAH ARTIŞINA ULAŞACAĞIZ" DEDİ.
