İTO Başkanı Avdagiç: Kur geçişkenliğinde azalma enflasyon-korelasyonuna işaret edebilir
Kasım Meclis toplantısında gündem değerlendirmesi
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, Oda'nın Kasım ayı Meclis toplantısında iş dünyasına ve ekonomiye ilişkin değerlendirmelerini paylaştı. Konuşmasına, Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşen C130 tipi askeri kargo uçağında şehit olan 20 asker için taziye dilekleriyle başladı ve merhumlara Allah'tan rahmet diledi.
Ekonomide küresel yeniden konumlanma ve Türkiye'nin rolü
Avdagiç, dünyada sağlık, ekonomi ve jeopolitik alanlarda önemli dönüşümlerin yaşandığını, küresel üretim ve ticaret merkezlerinin yeniden konumlanmasının Türkiye için fırsatlar sunduğunu söyledi. Türkiye'nin yeniden şekillenen ticaret rotalarında ve tedarik zincirlerinde aktif rol alarak son 25 yılda elde edilen güçlü liderliği lehine çevirmeye çaba gösterdiğini vurguladı. Avdagiç, küresel değer zincirinde üst basamaklara çıkma kapasitesinin yüksek olduğunu ve 2026'ya hazırlanırken çok kutuplu ticaret düzeninin lojistik, üretim ve enerji geçiş yollarında stratejik fırsatlar barındırdığını belirtti.
Dezenflasyon süreci, gıda ve hizmet fiyatları
Dezenflasyon programındaki Eylül ve Ekim dönemi yavaşlamasını değerlendirirken Avdagiç, bu gecikmenin büyük ölçüde kuraklık ve zirai dona bağlı gıda arzı sıkıntılarından kaynaklandığını ifade etti. Hizmet fiyatlarındaki artışın yavaşlamasının olumlu bir gelişme olduğunu ancak hizmet enflasyonunun yıllık bazda hâlâ yüksek seviyelerde bulunduğunu vurguladı. Enflasyonun yüzde 75'lerden yüzde 30'lara indirilmesinin kolay bir başarı olmadığını kaydeden Avdagiç, önümüzdeki dönemde katılığın tamamen kırılmasının kritik olduğunu söyledi.
2026 hedefleri ve maliye-politika koordinasyonu
2026 için öngörülen yüzde 16 enflasyon hedefinin TCMB'nin kararlı duruşu, maliye politikasının etkin desteği ve özel sektörün olumlu fiyatlama davranışı üçlüsünün başarısına bağlı olduğunu belirtti. Avdagiç, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in 2026 yılı vergi ve harç güncellemelerinin enflasyon hedefleri doğrultusunda yeniden değerleme oranından daha makul yapılması önerisini önemli bir adım olarak değerlendirdiklerini söyledi ve İTO'nun bu talebi Meclis kürsüsünden sıkça dile getirdiğini kaydetti.
Büyüme, ihracat ve cari denge değerlendirmesi
Avdagiç, sıkı para politikası ve enflasyonla mücadele önlemleriyle Türkiye ekonomisinin ılımlı bir büyüme patikasında ilerlediğini, öncü göstergelerin yılın ilk yarısındaki güçlü performansın üçüncü çeyrekte de sürdüğüne işaret etti. Negatif etkenler olarak küresel yavaşlama, deprem harcamaları ve yüksek enflasyon baskılarını sıralarken yıllık büyümenin yüzde 3,1-3,5 arasında gerçekleşmesinin beklendiğini bildirdi. İhracattaki artışın üç temel nedeni olarak işletmelerin dayanıklılığı, pazarlara adaptasyon ve özel sektörün gayretini gösterdi; hükümet desteklerinin de katkısına dikkat çekti. Cari açıktaki son aylardaki yükselişe rağmen GSYH'ye oranla ödemeler dengesindeki kırılganlığın önemli ölçüde risk alanı dışına çıktığını ifade etti.
Merkez Bankası tespiti ve kur-enflasyon ilişkisi
Avdagiç, Merkez Bankası yönetiminin 'TL'deki değer kaybının enflasyon üzerindeki etkisinin zayıfladığı' yönündeki tespitini önemli bulduklarını belirtti. Bu durumun kur geçişkenliğinin azalması anlamına geldiğini ve döviz kuru ile enflasyon arasında bozulan korelasyonun yeniden dengelenmesine yönelik bir sinyal olabileceğini söyledi.
Şirketlere 5 proaktif strateji
Paradigmanın değiştiği bu yeni dönemde şirketlerin proaktif stratejilere yönelmesi gerektiğini belirten Avdagiç, öne çıkan beş stratejiyi şöyle sıraladı:
1. Risk değerlendirme ve izleme: Politik ve jeopolitik risk analizlerine dayalı erken uyarı sistemleri kurulması, tedarik zincirlerinin yeniden haritalanması ve senaryo planlaması yapılması.
2. Çeşitlendirme ve yerelleştirme: Tek ülkeye veya tedarikçiye bağımlılığı azaltmak, tedarik zincirlerini kısaltmak (nearshoring) ve güvenilir/müttefik noktalara kaydırmak (friendshoring).
3. Direnç ve koruma önlemleri: Veri ve BT altyapısının tek coğrafyada yoğunlaşmasının risklerini azaltmak için sanal yedekler oluşturmak.
4. Hızlı yanıt ve senaryo planlaması: En iyi, kötü ve olası senaryoların modellenmesi ve düzenli güncellenmesi.
5. Liderlik, yönetişim ve yatırım odaklı yaklaşım: Belirsizlikleri analiz edip esnek ama tutarlı stratejiler geliştirme yetisi.
KOBİ'lere fırsat ve öneriler
Avdagiç, bu sürecin KOBİ'ler için kurumsallaşma, verimlilik ve rekabet gücünü artırma fırsatı sunduğunu belirtti. Dezenflasyon döneminde KOBİ'lerin nakit akışlarını disiplinli yönetmeleri, finansal dayanıklılıklarını artıracak tedbirler almaları ve maliyet kontrolünü sistematik hale getirmeleri gerektiğini vurguladı. Ayrıca iş dünyasının koordinasyon içinde hareket etmesinin önemine değinerek dijitalleşme ve verimlilik yatırımlarının yeni başarı hikayeleri yaratabileceğini söyledi. Kur-enflasyon makası nedeniyle fiyat rekabetçiliğinin azalmasına karşı farklı rekabetçilik unsurlarına odaklanılması gerektiğini ifade etti.
İSTANBUL TİCARET ODASI (İTO) BAŞKANI ŞEKİB AVDAGİÇ
