TDK 2025'in kavramı: 'dijital vicdan'
Halk oylaması ve seçim süreci
Türk Dil Kurumu (TDK), Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları ve Uygulama Merkezi (İLAUM) ile yürütülen çalışmanın ardından 2025 yılının kelime/kavramını dijital vicdan olarak açıkladı. Değerlendirme Kurulu tarafından belirlenen beş aday — dijital vicdan, vicdani körlük, çorak, eylemsiz merhamet ve tek tipleşme — TDK internet sitesinde halk oylamasına sunuldu.
Oylama sonucunda yaklaşık 300 bin kişi bu yılın kelimesi olarak dijital vicdan'ı tercih etti.
Başvuru sayıları ve jüri değerlendirmesi
TDK Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, Kahramanmaraş'ta yaptığı açıklamada kurumun iki yıldır yürüttüğü "Yılın Kelimesi/Kavramı" uygulamasını halkla birlikte sürdürdüklerini belirtti. Halktan gelen 41 bin 800 tekliften yaklaşık 8 bin farklı önerinin çıktığını, bu önerilerin alanında uzman 23 kişilik bir jüri tarafından değerlendirildiğini söyledi. Seçilen 5 kelime daha sonra kamuoyunun oyuna sunuldu ve oylama dün akşam saat 17.30 itibarıyla sonuçlandı.
Tanım ve gerekçe
TDK açıklamasında vicdanın sözlükte "kişiyi kendi davranışları hakkında bir yargıda bulunmaya iten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerine düşünmesini sağlayan duygu" olarak tanımlandığı, dijital çağda bu kavramın farklı bir boyut kazandığı vurgulandı. Sosyal medya üzerindeki beğeni, paylaşım ve yorumların kişide geçici bir vicdani rahatlama oluşturabildiği ve bunun toplumsal sorumluluklardan uzaklaşmaya yol açabildiği ifade edildi.
Prof. Dr. Osman Mert, seçim gerekçesini açıklarken şunları söyledi: "Bu yıl birinci gelen kavram 'dijital vicdan' oldu". Mert, dijitalleşme ve küreselleşme ile insanların küçük ekranlara sıkıştığını, birçok insani dram karşısında sosyal medyada çoğu zaman yalnızca bir beğeniyle yetinildiğini ve somut acılara soyut tepkiler verildiğini; bunun çağın duyarlılık sorununu ortaya koyduğunu belirtti. Konuşmasında Filistin, Doğu Türkistan ve Myanmar gibi coğrafyalarda yaşanan insani trajedilere de atıfta bulundu.
TDK BAŞKANI PROF. DR. OSMAN MERT, "BUGÜN, DÜNYADA PEK ÇOK İNSANİ DRAM YAŞANIRKEN; ÖRNEĞİN FİLİSTİN’DE BİNALARIN YÜZDE 98’İ YOK EDİLMİŞ DURUMDA, DOĞU TÜRKİSTAN VE MYANMAR GİBİ COĞRAFYALARDA İNSANİ TRAJEDİLER YAŞANIYOR. ANCAK BİZ ÇOĞU ZAMAN BU OLAYLARI SOSYAL MEDYADA YALNIZCA BİR BEĞENİYLE GEÇİŞTİRİYOR, SOMUT ACILARA SOYUT TEPKİLER VEREREK KENDİMİZİ TATMİN ETMEYE ÇALIŞIYORUZ"
