Öfke kontrol odaları: Ne zaman yardımcı, ne zaman zararlı?
Son dönemde hem çocuklar hem yetişkinler arasında öfke ve stres patlamalarının artmasıyla birlikte öfke kontrol odası uygulamaları yaygınlaştı. Medicana Sivas Hastanesi’nde görevli Uzman Psikolog Kerime Begüm Özkaya bu odaların doğru amaçlarla kullanıldığında fayda sağladığını, yanlış uygulandığında ise öfkeyi artırıp zarar verebileceğini belirtiyor.
Öfkenin doğası, belirtileri ve nedenleri
Öfke, bir sorun, engellenme ya da tehdit algısıyla karşılaşıldığında ortaya çıkan doğal bir duygudur. Tıpkı sevinç, üzüntü veya korku gibi insanî bir tepkidir. Fiziksel ve duygusal belirtiler arasında kalp çarpıntısı, nefesin hızlanması, yüz kızarması, kaslarda gerginlik (özellikle omuz ve çene), titreme, diş ve yumruk sıkma, ses yükseltme ve aşırı tepki verme sayılabilir.
Öfkenin tetikleyicileri arasında haksızlık algısı, engellenme, yorgunluk, açlık, uykusuzluk, stres, geçmiş deneyimler, kişilik ve yetiştirilme tarzı ile ilişkilerde yaşanan problemler bulunur. Bu duygunun altında genellikle kırgınlık, değersizlik, utanç, korku veya hayal kırıklığı gibi duygular saklanabilir.
Öfke kontrolünde ilk adım: Öfkeyi fark etmek
Özkaya, öfkeyi yönetmenin başlangıç noktasının onu fark etmek olduğunu vurguluyor. Önerdiği başlıca yöntemler şunlar:
- Nefes ve beden gevşeme teknikleri
- “10 saniye durma kuralı” yani cevap vermeden önce 10 saniye beklemek
- Ortamdan uzaklaşmak ve kas gevşetme egzersizleri yapmak
- Duyguları sakin bir şekilde ifade etmeye çalışmak
- Öfkeden sonra yaşananları değerlendirmek ve gerektiğinde psikolojik destek almak.
Öfke kontrol odaları: Ne işe yarar, ne zaman zarar verir?
Özkaya’ya göre öfke kontrol odalarının başarısı, odanın nasıl kullanıldığına bağlı. Kişiyi cezalandırmak yerine toparlamayı amaçlıyorsa yararlı olabilir; örneğin loş ışık, rahat bir koltuk, sakinleştirici müzik ve gevşeme egzersizleri kişinin sakinleşmesine yardımcı olur. Bu durumda kişi kendine “şefkatli bir mola veriyorum” mantığıyla yaklaşıyorsa odadan olumlu sonuç alınır.
Ancak yöntem kaçışa dönüşürse veya özellikle çocuklarda bir ceza aracı haline gelip utançla birleşirse, bu uygulama zararlı olur. Özkaya, kontrolsüz öfkenin hem kişinin kendisine hem çevresine zarar verebileceğini belirterek gerektiğinde psikiyatri veya psikoloji desteği alınmasını öneriyor.
Çiftler ve ailelerde kullanımına dair not
Aile danışmanlığında ve çift ilişkilerinde, taraflardan biri öfkelendiğinde kısa süreli uzaklaşmanın çatışmayı tırmandırmak yerine çözüm odaklı hale getirebileceğini söylüyor. Kişinin ortamdan ayrılıp sakinleşerek çözüm üretme niyetiyle hareket etmesi durumunda bunun tartışmayı büyütmek yerine onarıcı bir adım olduğunu vurguluyor.
Özetle, öfke kontrol odaları doğru amaçla ve bilinçli yöntemlerle kullanıldığında kişinin duygusal düzenlemesine yardımcı olabilir; yanlış kullanım veya utandırma amaçlı uygulamalar ise öfkeyi artırarak zarar verebilir. Kişinin kendini tanıması ve gerektiğinde profesyonel destek araması önem taşıyor.
UZMAN PSİKOLOG KELİME BEGÜM ÖZKAYA, SON DÖNEMLERDE YAYGINLAŞAN ÖFKE KONTROL ODALARININ, BAZI KİŞİLER İÇİN SAKİNLEŞME VE DUYGU DÜZENLEME ALANI OLARAK KULLANILDIĞINI SÖYLEDİ. ÖZKAYA, ANCAK BU ODALARIN YANLIŞ AMAÇLARLA KULLANILMASI HALİNDE ÖFKEYİ ARTIRABİLECEĞİNİ SÖYLEDİ.
