Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi ziyarete açıldı
Topkapı Sarayı’nın saray içi güvenlik, mahremiyet ve protokol açısından özel işlev taşıyan koridoru Mabeyn Yolu, kapsamlı hazırlıkların ardından Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi olarak ziyaretçilere açıldı. Sergi, Milli Saraylar Başkanlığı tarafından basına tanıtıldı.
Mabeyn Yolu: Tarihi işlevine sadık bir galeri
Harem ile Mabeyn'i birleştiren koridor, tarihi kullanım bağlamına sadık kalınarak galeri formatında düzenlendi. Tematik yerleşim sayesinde ziyaretçiler saray mimarisindeki bağlamı ve çini üslubundaki değişimi adım adım takip edebilecek.
Depolama, tasnif ve belgeleme çalışmaları
Topkapı Sarayı çinilerinin önemli bir bölümü 2018’e kadar Harem’de dağınık depolarda saklanıyordu. Milli Saraylar, 2 bini aşkın kasada muhafaza edilen çinileri Aziziye yapılarında kurulan iki depoya taşıyarak saklama alanını 700 m2'ye çıkardı. 2021’de kurulan Çini Restorasyon Atölyesi ile tasnif ve belgeleme çalışmaları başlatıldı.
Çalışmalar kapsamında 9.486 fotoğrafla belgeleme yapıldı ve 800 farklı desen envantere alındı. Depolarda restorasyon ihtiyaçları için parçaların eşleştirilmesi çalışmaları sürdürülüyor.
Çini seçkisi: Üç yüzyıl, farklı üsluplar
Galeri, 16. yüzyılın İznik merkezli klasik üslubundan 17. yüzyıldaki dönüşüme ve 18. yüzyılda Avrupa etkilerinin belirginleştiği Kütahya üretimine uzanan bir çizgiyi bir arada sunuyor. Lale, karanfil, sümbül, hatâî gibi motifler ile dönemsel manzara ve figüratif sahneler estetik evrim ve kültürel etkileşim perspektifiyle izlenebiliyor.
Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız'ın değerlendirmesi
Dr. Yasin Yıldız galerinin açılışı ve koleksiyon hakkında şunları söyledi: "Çiniler gerçekten Topkapı Sarayı başta olmak üzere Milli Saraylar Koleksiyonunun çok önemli bir parçası. Burada yaklaşık ilk etapta 250 parça çiniyi sergiliyoruz."
Yıldız, Mabeyn Yolu'nun tarihsel önemine dikkat çekerek koridorun padişahın özel kullandığı dairelerle haremi bağlayan bir güzergâh olduğunu, sonraki yüzyıllarda kullanım dışı kalarak unutulan mekanın restorasyonla galerileştirildiğini belirtti.
Padişah isimli çiniler ve "Hatıralar Yolu"
Galeri duvarlarında Osman Gazi’den Sultan II. Selim’e kadar padişahların isimlerini taşıyan çiniler yer alıyor. Mabeyn Yolu üzerindeki bazı panolarda "Soffa-i ali" ve "Hamam-ı âli" ifadeleri dikkat çekiyor; bu panoların Hünkâr Sofası ve Hünkâr Hamamı’ndan getirildiği düşünülüyor. Böylece Mabeyn Yolu bir sergileme alanının ötesinde saray hafızasını taşıyan bir "hatıra galerisi" işlevi de kazanıyor.
"Kaside-i Münferice" ve diğer özel parçalar
Sergide giriş bölümünde, 19. yüzyıl çinilerine işlenen ve Nahvi'nin yazdığı önemli bir kaside yer alıyor. Ziyaretçiler ayrıca Kaside-i Münferice'den seçilmiş beyitlerin işlendiği çinileri görebilecek. Metin, 11. yüzyılda Tunuslu şair İbnü'n Nahvi tarafından kaleme alınmış olup Osmanlı dönemi de dahil olmak üzere farklı zamanlarda sıklıkla okunmuş; 18. yüzyıl şairi Ebubekir Kani'nin manzum çevirisi de biliniyor.
Restorasyon süreci ve sergi kapsamı
Restorasyon ve düzenleme çalışmalarının bir bütün olarak yaklaşık 3 yıl sürdüğünü belirten Dr. Yıldız, Mabeyn’deki padişah daireleriyle ilgili çalışmaların sona yaklaştığını, Aynalı Oda ve Valide Sultan Dairesi gibi bölümlerin yakında ziyarete açılacağını söyledi. Açılışta sergilenen eserler 16. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasına tarihlenen parçaları kapsıyor.
Başkan Yıldız, "Burada yaklaşık ilk etapta biz 250 parça çiniyi sergiliyoruz. Çiniler 16. yüzyıl ve 19. yüzyıl arasını kapsıyor" dedi ve koleksiyonun hem yerli hem de dönem dönem saraya ithal ürünleri içerecek şekilde Osmanlı sarayındaki çini geleneğini bütüncül gösterdiğini vurguladı.
Ziyaret bilgileri
Çini Sanat Galerisi, Topkapı Sarayı'nın kapalı olduğu salı günü hariç haftanın her günü 09.00-17.00 arasında ziyaret edilebilecek. Ziyaretçiler Harem bölümünde yer alan Mabeyn Taşlığı’ndan Mabeyn Yolu’na girerek Topkapı Sarayı çinilerini ve Tekfur Sarayı’ndan günümüze ulaşan bazı örnekleri görebilecek; sonraki bölümde ise "Kaside-i Münferice" çinileri yer alıyor. Galeri, Harem bölümüne ait biletle gezilebilecek ve ilave ücret gerekmiyor.
Topkapı Sarayı'nda bir ilk: Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi ziyarete açıldı
