Ertaş: Coğrafya, halk veya ülke ayrımı gözetmeden 'Büyük Türk Lügati' hazırlanmalı
34 harflik ortak alfabe çalışması destekleniyor; dil birliği için kapsamlı sözlük çağrısı
Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği Erzurum Şube Başkanı Murat Ertaş, Türk Devletler Teşkilatı tarafından gündeme getirilen 34 harflik ortak alfabe çalışmasını desteklediğini belirtti. Ertaş, dil birliğinin yalnızca alfabe meselesiyle sınırlı tutulmasının beklenen Türk birliğini sağlamayacağını ifade etti.
Ertaş açıklamasında, “Köklü tarihiyle, İslamla ve diliyle barışık dilbilimcilerin bir an evvel, Türkçemizin büyük lügatini yazması gerekmektedir. Kuran’ın terbiye ettiği Türkçe maalesef 19. ve 20. asırda dünya siyasî tarihinde yaşanan olaylar nedeniyle bir parçalanmışlık yaşamıştır.” dedi. Dilin terminoloji kaosuna sürüklenmesi sonucu Anadolu Türkçesi, Rumeli Türkçesi, İstanbul Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Türkistan Türkçesi, Türk Lehçeleri ve Türk Ağızları gibi ayrımlara bölündüğünü vurguladı.
Ertaş, son yüz yılda yapılan elifba ve alfabe değişikliklerinin bu parçalanmayı derinleştirdiğini, Kiril ve Latin gibi alfabelerin Türkçenin ses zenginliğini tam göstermekte yetersiz kaldığını söyledi. Türkçenin zengin söz varlığının güncel sözlük, derleme sözlüğü, ağızlar sözlüğü ve lehçeler sözlüğü gibi çalışmalara dağılmak yerine tek bir kaynakta toplanması gerektiğini belirtti.
Ertaş, geçmişe dair bir örnek vererek İstanbul’da 20 asrın başında yayımlanan mecmuaların Kuzey Afrika’dan Balkanlara, Anadolu’dan Türkistan’a kadar geniş coğrafyalarda okunabildiğini hatırlattı ve Gaspıralı İsmail Bey’in “dilde, fikirde, işte birlik” idealinin o dönemdeki birleşme refleksini temsil ettiğini ifade etti.
Konuşmasında Kaşgarlı Mahmud’un 11. asırdaki çalışmasına atıfta bulunan Ertaş, şu öneriyi dile getirdi: “Türkçemize yeni libaslar, isimler bulma arayışını kenara koyup asrın başındaki kelime ve ses varlığımızı günümüzdeki kelimelerle zenginleştirerek 'BÜYÜK TÜRKÇE LÜGÂT'ı bir an evvel hazırlamalıyız. Bunun için Latin alfabemize, ses varlığımızı eksiksiz gösterecek harfler eklenmeli ve derleme/tarama sözlüklerine kovulan kelimeler bu lügate taşınmalıdır.”
Ertaş ayrıca Türkçenin Afrika, Balkanlar, Anadolu, Kafkasya ve Türkistan’daki söz ve ses zenginliğinin tek bir lügatte toplanması gerektiğini vurguladı ve uluslararası dillerle ilgili bir tartışmaya değinerek, İngilizcenin dünya çapında neden büyük ölçüde aynı kaldığını sorgulayan eleştirel bir bakış sundu.
Sonuç olarak, Ertaş dil birliğinin sağlanması için hem alfabe uyumuna hem de kapsamlı, coğrafya ve halk ayrımı gözetmeyen bir büyük sözlüğün hazırlanmasına ihtiyaç olduğunu söyledi.
TÜRKİYE DİL VE EDEBİYAT DERNEĞİ ERZURUM ŞUBE BAŞKANI MURAT ERTAŞ TÜRK DEVLETLER TEŞKİLATI’NIN 34 HARFLİK ORTAK ALFABE ÇALIŞMASINI DESTEKLEDİĞİNİ BELİRTEREK COĞRAFYALARDAN, ÜLKELERDEN, HALKLARDAN BAĞIMSIZ, BÜYÜK TÜRKÇE LÜGATİN TEK ESER OLARAK ORTAYA KONMASI GEREKTİĞİNİ İFADE EDEREK DİL BİRLİĞİNİ SADECE ALFABE BİRLİĞİ OLARAK ELE ALMANIN TÜRK BİRLİĞİNE BEKLENEN FAYDAYI SAĞLAMAYACAĞINI SÖYLEDİ.
