Diyarbakır Kocaköy'de 'mantar kaya' olarak bilinen buzul çağı mirası
İnce bir sütun üzerinde dengelenen geniş kaya, bölgenin jeolojik tarihini gözler önüne seriyor
Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesinde, ilçe merkezine yaklaşık 4 kilometre mesafede yer alan ve halk arasında 'mantar kaya' veya 'kalkan kaya' diye anılan geniş kaya bloğu, ayakta duran ince bir sütunla dikkat çekiyor. Bu yapı, yıllara ve doğal etkilere karşı direnç gösteren özgün bir oluşum olarak öne çıkıyor.
Antropolog Naci Akdemir, bölgenin temelinin sedimanter tortul kaya kütlelerinden oluştuğunu belirtiyor. Akdemir'e göre arazinin yükselmesi, Afrika-Arabistan levhasının Avrasya'yı kuzeye doğru itmesiyle başlayan geniş ölçekli tektonik süreçlerin bir sonucu. Bu hareketin yaklaşık 250-300 milyon yıl öncesine dayandığını ifade eden Akdemir, yükselmenin halen devam ettiğini ve levhanın yılda yaklaşık 10-15 milimetre hızla kuzeye ilerlediğini aktarıyor.
Akdemir, bu özel kaya oluşumunun coğrafyacılar tarafından 'şeytan masası' veya 'mantar kayası' diye adlandırılan tipik örneklerden biri olduğunu vurguluyor. Oluşumun ortaya çıkışında su ve rüzgar aşındırmasının etkili olduğunu ancak kendi değerlendirmesine göre yapının bir kısmının buzul çağından kalma aşındırma izleri taşıdığını belirtiyor:
Akdemir, burada şu an herhangi bir su akışı veya dere çizgisi bulunmadığını, bu yüzden oluşuma sadece suyla açıklama getirmenin eksik kalacağını söyleyerek yapının buzuların erozyon etkisiyle şekillendiği görüşünde olduğunu aktarıyor. Ayrıca bu kalkan kayanın Kocaköy'ün simgelerinden biri olduğunu ve yapının yaklaşık 5-6 milyon yıl önce bu halini aldığı değerlendirmesini paylaşıyor.
Akdemir, bölgenin geçmişinde Tetis Denizi'nin bulunduğunu, günümüzde bunun kalıntısının Akdeniz olduğunu belirterek jeolojik zaman içinde yaşanan değişimlerin bu tür oluşumları nasıl şekillendirdiğini anlatıyor.
DİYARBAKIR’IN KOCAKÖY İLÇESİNDE BULUNAN "MANTAR KAYA" VEYA DİĞER ADIYLA BİLİNEN "KALKAN KAYA", TAHMİNİ 6 MİLYON YIL ÖNCE BUGÜN AYAKTA KALAN ŞEKLİNİ ALIP, BUZUL ÇAĞI KALINTISI OLARAK DEĞERLENDİRİLİYOR.
