Demanstan Korunma: Akdeniz Tipi Beslenme ve Yaşam Tarzı
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Çabalar demansın yalnızca hafıza kaybı olmadığını; düşünme, karar verme, iletişim ve günlük yaşam becerilerini etkileyen ilerleyici bir beyin hastalığı olduğunu belirtiyor. Doğru yaşam tarzı ve erken farkındalıkla demans riski ciddi oranda azaltılabiliyor.
Demans nedir?
Demans, Alzheimer, vasküler demans, Lewy cisimcikli demans gibi birçok alt tipi olan ve beynin zaman içinde yıpranmasıyla ortaya çıkan bilişsel bozukluklar grubudur. Erken fark edilirse hastalığın ilerleyişi yavaşlatılabilir.
Erken belirtiler
Çabalar'ın erken belirtiler listesi
Günlük hafıza kayıpları; anahtarları, cüzdanı sürekli kaybetme, aynı soruyu tekrar tekrar sorma, yakın tarihli olayları hatırlayamama.
Zihinsel karışıklık; tarih, yer ve zamanı karıştırma, rutin işleri organize edememe.
Dil ve iletişim sorunları; kelime bulmakta zorlanma, cümle kurarken takılma.
Problem çözmede zorlanma; fatura ödeme, alışveriş listesi hazırlama gibi görevlerde güçlük çekme.
Kişilik ve davranış değişiklikleri; ani sinirlilik, sosyal geri çekilme, karar verme güçlüğü.
Beslenme önerileri
Akdeniz tipi beslenme öneriliyor. Zeytinyağı, balık (omega-3 açısından zengin), yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemiş (ceviz, badem), meyve özellikle yaban mersini gibi antioksidan kaynaklı gıdalar ve tam tahıllar tercih edilmelidir. Aşırı şeker tüketimi, paketli gıdalar, kızartmalar, aşırı tuz ve trans yağlardan kaçınılmalıdır.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Düzenli fiziksel aktivite büyük önem taşır; haftada 150 dakika yürüyüş bile demans riskini yüzde 35’e kadar azaltabiliyor. Sosyal aktivite; arkadaşlarla iletişim, sohbet ve grup etkinlikleri zihni koruyan alışkanlıklardandır. Zihinsel egzersizler; bulmaca çözmek, yeni bir dil öğrenmek, kitap okumak veya bir müzik aleti çalmak beyin bağlantılarını güçlendirir. Uyku düzeni de kritik önemdedir; gecede 7-8 saat kaliteli uyku beyin toksinlerinin temizlenmesi için gereklidir. Tansiyon, şeker ve kolesterolün kontrolü ihmal edilmemelidir.
Tedavi ve yönetim
Demans tamamen durdurulamasa da erken tanı, yaşam tarzı düzenlemeleri, düzenli nörolojik takip ve uygun tedavi ile ilerleme yavaşlatılabilir. Hafıza tamamen geri dönmeyebilir, ancak düşüş hızı yavaşlatılabilir, günlük yaşam kalitesi artırılabilir ve bazı bilişsel fonksiyonlar güçlendirilebilir. İlaç tedavisi belirtileri hafifletebilir ve ilerlemeyi yavaşlatabilir. Yaşam tarzı terapileri ile bilişsel rehabilitasyon, hafıza egzersizleri, hobi terapileri, beslenme takviyeleri (doktor önerisiyle) Omega-3, B12, Folat, D vitamini ve günlük yaşam destekleri; güvenli ev düzenlemeleri, hafıza hatırlatıcılar ve yakın çevrenin eğitimi önem taşır. Demans önlenebilir ve yönetilebilir bir süreçtir; sağlıklı yaşam alışkanlıkları, düzenli kontroller ve erken tanı ile hastaların yaşam kalitesi uzun süre korunabilir.
BAŞAKŞEHİR ÇAM VE SAKURA ŞEHİR HASTANESİ NÖROLOJİ UZMANI PROF. DR. MURAT ÇABALAR, DEMANSIN, ALZHEİMER, VASKÜLER DEMANS, LEWY CİSİMCİKLİ DEMANS GİBİ BİRÇOK ALT TİPİ OLAN, BEYNİN ZAMAN İÇİNDE YIPRANMASIYLA ORTAYA ÇIKAN BİR BİLİŞSEL BOZUKLUKLAR GRUBU OLDUĞUNU SÖYLEDİ.
