Cezayir Meclisi, 1830-1962 Dönemi Fransız Sömürgeciliğini Suç İlan Eden Yasayı Kabul Etti
Cezayir Ulusal Halk Meclisi, ülke tarihinde 1830-1962 yılları arasında uygulanan Fransız sömürgeciliğini suç sayan yasa tasarısını oybirliğiyle kabul etti. Meclis aynı oturumda Paris yönetiminden resmi özür ve tazminat talep etti.
Meclisin kararı ve oturumun ayrıntıları
Meclis Başkanı İbrahim Boughali yönetiminde gerçekleşen oturumda milletvekilleri, Cezayir bayrağı bulunan atkılarla oylamaya katıldı ve tasarı oybirliği ile kabul edildi. Oylama sırasında milletvekilleri 'Çok yaşa Cezayir' sloganları attı. Meclis, kabul edilen tasarıyı gerekçelendirirken Paris'ten 'resmi özür ve tazminat' talebinde bulundu. Başkan Boughali, tasarının hem iç hem de dış kamuoyuna güçlü bir mesaj gönderdiğini vurgulayarak, 'Cezayir’in ulusal hafızası ne silinebilir ne de pazarlık konusu haline getirilebilir' ifadelerini kullandı. Oturumun ardından milletvekilleri ulusal marşa saygı duruşunda bulundu.
Paris'in tepki açıklaması
Fransa Dışişleri Bakanlığı kabul edilen tasarıyı eleştirerek bu adımı 'Açıkça düşmanca bir adım' olarak nitelendirdi. Bakanlık açıklamasında, tasarının Fransa-Cezayir diyaloğunun yeniden başlatılmasına ve geçmişe ilişkin çalışmaları yatıştırmaya yönelik çabalara ters düştüğünü belirtti. Açıklamada ayrıca Fransa ve Fransız halkının, güvenlik ve göç başta olmak üzere öncelikli çıkarlarının korunması için Cezayir ile diyaloğun sürdürülmesine çalışıldığı ifade edildi.
Yasanın kapsamı ve olası etkileri
Meclis kararını 'tarihi bir dönüm noktası' olarak tanımladı. Yasa, Fransa'ya Cezayir'deki sömürgeci geçmişten kaynaklanan hukuki sorumluluklar yüklemeyi ve tarihi hesap verebilirliği devletin yasal çerçevesinin merkezine yerleştirmeyi amaçlıyor. Yasa metninde Fransız sömürge yönetiminin Cezayir halkına karşı işlediği suçlar arasında nükleer denemeler, yargısız infazlar, fiziksel ve psikolojik işkence ve kaynakların sistematik yağmalanması gibi eylemler sıralanıyor. Metin ayrıca, Fransız sömürgeciliğinin yol açtığı tüm maddi ve manevi zararlar için Cezayir devleti ve halkının tam ve adil tazminat hakkının vazgeçilmez olduğunu vurguluyor. Uzmanlar, yasanın Fransa üzerinde bağlayıcı hukuki etkisi olmadığına dikkat çekerken, siyasi ve sembolik açıdan büyük önem taşıdığını ve iki ülke ilişkilerinde kopuş işareti olabileceğini belirtiyor.
Gerginliklerin arka planı
Paris yönetiminin Haziran 2024'te Fas'ın Batı Sahra bölgesindeki özerklik planını tanımasının ardından Cezayir ile Fransa arasındaki ilişkilerin giderek gerildiği biliniyor. Tarihsel bağlamda, Fransa 1830'da Cezayir'i işgal etmiş ve 1962'de çekilene kadar ülkede işkence, katliam ve ekonomik sömürü uygulamış; bu süreç Cezayir tarihinde derin yaralar bırakmıştı. Cezayir'in 1954-1962 yılları arasındaki bağımsızlık mücadelesine ilişkin olarak ülke, savaşta verdiği can kaybını 1,5 milyon olarak kaydetmektedir.
CEZAYİR ULUSAL HALK MECLİSİ’NDE DÜZENLENEN OTURUMDA FRANSA’NIN 1830 YILINDAN 1962 YILINA KADAR ÜLKEDE GERÇEKLEŞTİRDİĞİ SÖMÜRGECİLİK FAALİYETLERİNİN SUÇ İLAN EDİLMESİNE YÖNELİK YASA TASARISI OYBİRLİĞİ İLE KABUL EDİLİRKEN, CEZAYİR FRANSA’DAN RESMİ ÖZÜR VE TAZMİNAT TALEBİNDE BULUNDU.
