Al Fadimem türküsünün gerçek öyküsü gün yüzüne çıktı
Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü arasında dilden dile aktarılan hüzünlü bir aşkın eseri olan 'Al Fadimem' türküsünün gerçek öyküsü, yapılan alan çalışmalarıyla kayıt altına alındı.
Proje ve birincil kaynaklar
Türk dili ve edebiyatı alanında yürütülen çalışmada, TÜBİTAK 2204 - A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması çerçevesinde bir araştırma gerçekleştirildi. Çalışma, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından hazırlandı. Proje, türkünün gerçek hikâyesine ve ilk sözlerine ulaşmak için birinci el kaynakları derlemeyi hedefledi.
Türküye dönüşen sevdanın anlatımı
Saha görüşmelerine göre türkünün kahramanları Kadir Kilci (Efe Kadir) ile Fadime Bostan arasında yaşananlar şöyle aktarıldı: Kadir, yetim ve yoksul olduğu için düğün yapacak durumda olmadığından Fadime’yi kaçırmaya karar verdi; Fadime de gönüllü oldu. Kaçış sonrası, resmi kayıtlarda Fadime’nin yaşı küçük gösterildiği için ailesinin şikâyeti üzerine Kadir tutuklandı ve cezaevine gönderildi. Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendirildi. Bu ayrılık, Kadir’in cezaevinde söylediği türkülerle dile geldi; 'Al Fadimem' de o türkülerden biri olarak aktarıldı.
1985 tarihli ses kaydı ve saha bulguları
Çalışmanın en önemli bulgularından biri, Kadir’in kendi sesinden bir kaset kaydının bulunması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci isteğiyle yapılan bu kayıtta, Efe Kadir’in türkünün dört kıtasını bizzat seslendirdiği tespit edildi. Kayıt, Ali Kalkan, Veli Kilci ve aile bireyleri tarafından saklanıyordu ve proje kapsamında türkünün ilk sözlerine ulaşırken birincil kaynak olarak kullanıldı.
Saha çalışmaları ayrıca, bugün bilinen sözlerden farklı ve daha önce kayıt altına alınmamış kıtaların da derlenmesini sağladı. Bu sayede 'Al Fadimem' türkü sözlerinin kuşaktan kuşağa aktarılırken geçirdiği değişimler somut verilerle ortaya kondu.
Sonuç: Araştırma, bölge halkı ile yapılan görüşmeler ve 1985 tarihli ses kaydı sayesinde 'Al Fadimem' türküsünün gerçek öyküsünü ve sözlerindeki dönüşümü belgelerle destekleyerek gün yüzüne çıkardı.
ERTUĞRUL MERİÇ BOYDEMİR TARAFINDAN HAZIRLANAN "SÖZDEN EZGİYE: FADİME İLE EFE KADİR’İN HİKÂYESİNİN TÜRKÜSÜYLE YAŞAYAN BELLEĞİ" ADLI PROJE KAPSAMINDA, TÜRKÜNÜN GERÇEK HİKÂYESİ VE İLK SÖZLERİ BİRİNCİ ELDEN KAYNAKLARLA DERLENDİ.
