ABD kaynaklı 20 yıllık LNG anlaşmasının enerji güvenliğine etkileri
Türkiye, enerji arz güvenliğini güçlendirmek amacıyla ABD kaynaklı sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedariki için 20 yıllık yeni bir anlaşma imzaladı. Bu iş birliği, maliyet tartışmalarını da beraberinde getirirken ülkenin enerji sepetinde önemli bir değişimin işaretlerini veriyor.
Anlaşmanın sağladığı jeopolitik sigorta
Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Emin Selahattin Umdu, yapılan anlaşmanın arz kesintilerine karşı bir tür jeopolitik sigorta işlevi göreceğini vurguladı. Umdu’ya göre, bu anlaşma Türkiye’nin müzakere gücünü artıracak ve uzun vadeli boru hattı sözleşmeleri yenilenirken pazarlık şansını yükseltecek.
Uzman, anlaşmanın Türkiye’ye sağladığı hacmi şöyle özetledi: 20 yıl boyunca 70 milyar metreküp ABD kaynaklı LNG alınacak; bu da yıllık ortalama 4 milyar metreküp demek. Yıllık talebin 55-60 milyar metreküp civarında olduğu dikkate alındığında, bu tek anlaşma ülke ihtiyacının yaklaşık %6,5 ila %8ini karşılayacak.
Umdu ayrıca, bu çeşitlendirmenin arz güvenliğini artıracağını; güvenilir bir kaynaktan uzun dönemli istikrarlı arz sağlanmasının olası jeopolitik aksaklıklara karşı koruma sunacağını belirtti. Bunun yanında, bu alternatif arzın güvence altına alınmasının yeni sözleşmelerde fiyat ve şartlar açısından Türkiye’ye önemli bir avantaj sağlayacağına dikkat çekti.
Maliyetler ve dezavantaj
Uzman, LNG tedarikinin avantajlarına rağmen dikkat edilmesi gereken bir dezavantaj bulunduğunu vurguladı: LNG, boru hattı gazına kıyasla sıvılaştırma ve yeniden gazlaştırma süreçleri nedeniyle ek maliyetler içeriyor. Bu maliyetlerin tedarik maliyetleri üzerinde etkili olabileceği ifade edildi.
Doğalgaz ticaret merkezi hedefi ve piyasa dönüşümü
Umdu, anlaşmanın Türkiye’nin Rusya’ya aşırı bağımlılığı azaltma yönündeki politikasının şimdiye kadarki en belirgin uygulaması olduğunu söyledi. Bu değişimin piyasanın serbestleşmesini hızlandıracağını, ülkeyi katı boru hattı anlaşmalarından uzaklaştırıp daha esnek, piyasa temelli bir tedarik portföyüne yönlendireceğini belirtti. Ayrıca bu dönüşümün tedarik kaynaklarını bağlayacak altyapı yatırımlarını gerekli kıldığını ekledi.
Yerli üretimin rolü
Yerli üretimin desteklenmesinin de stratejinin bir parçası olduğuna değinen Umdu, Karadeniz’deki Sakarya sahasının önemine dikkat çekti. Sakarya sahasından 2024 yılında 2,3 milyar metreküp üretim yapıldığını, 2025 ortası itibarıyla günlük üretimin 9,5-10 milyon metreküp civarına yükseldiğinin bilindiğini söyledi. Uzun vadeli hedefler doğrultusunda Sakarya sahasının 15 milyar metreküp/yıl üretim kapasitesine ulaşması halinde, bunun mevcut yıllık talebin yaklaşık %25-30unu karşılayabileceği ifade edildi.
Umdu, yerli üretimin tam bağımsızlık sağlamasa da ithalata bağımlılığı önemli ölçüde azaltacağını, ayrıca biyogaz, yenilenebilir elektrik kullanan ve karbon tutan teknolojiler gibi yatırımların da ithalata karşı alternatifler sunabileceğini belirtti.
Sonuç olarak, ABD ile yapılan 20 yıllık LNG anlaşması Türkiye için arz çeşitlendirmesi, pazarlık gücü ve uzun dönemli enerji güvenliği açısından önem taşıyor; ancak LNG tedarikinin maliyet yapısı ve yerli üretimin güçlendirilmesi karar alma süreçlerinde belirleyici olmaya devam edecek.
YAŞAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DR. ÖĞRETİM ÜYESİ EMİN SELAHATTİN UMDU, YENİ LNG ANLAŞMASININ ARZ KESİNTİLERİNE KARŞI JEOPOLİTİK SİGORTA İŞLEVİ GÖRECEĞİNİ SÖYLEDİ.
