Gıda ve kimyasal zehirlenmelerine yönelik uyarılar sürüyor
Türkiye’de art arda yaşanan zehirlenme vakaları toplumda kaygıyı artırırken, uzmanlar hem gıda güvenliği hem de kimyasal maddelere erişim konusunda uyarılarda bulunuyor. İstanbul’da Böcek ailesinin tüm fertlerinin yaşamını yitirdiği kimyasal kaynaklı olay özellikle dikkat çekti.
Gıda kaynaklı zehirlenmeler: Tavuk ürünlerine dikkat
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Tıbbi Toksikoloji Uzmanı Dr. Vildan Özer, Türkiye’de en sık rastlanan zehirlenme tipinin gıda kaynaklı olduğunu vurguluyor. Soğuk havaların başlamasıyla halk arasında yaygınlaşan "tavuk ürünleri soğukta bozulmaz" algısının yanlış olduğunu belirten Özer, tavuk ve et ürünlerinin dışarıda uzun süre bekletilmesinin ciddi riskler oluşturduğunu ifade etti.
Dr. Özer, dışarıdan alınan tavuk ürünlerinin evde buzdolabına konulduğunda soğuk zincirin bozulabileceğini, bu nedenle bu ürünlerin buzdolabında en fazla 48 saat saklanması gerektiğini, saklanacaksa dolabın en soğuk alt rafında tutulup 48 saat içinde tüketilmesi gerektiğini söylüyor. Zehirlenmeden şüphelenilmesini gerektiren bulguların, şüpheli gıda tüketiminden sonra ilk 8 saatte başlayan bulantı, kusma ve ishal olduğunu belirtti.
Kimyasal ajanlar: Erişim ve denetim vurgusu
Otel veya konut ilaçlamalarında kullanılan bazı kimyasal ajanların halka açık yaşam alanlarında kullanım için ruhsatlandırılmadığını belirten Dr. Özer, Böcek ailesinin olayında olduğu gibi yanlış ürünün yanlış amaçla kullanılmasının ölümcül sonuçlar doğurabileceğini belirtti. Bu tür ajanların panzehirinin olmayabileceğini, erişimin kısıtlanması ve denetimlerin artırılmasının önleyici en önemli yol olduğunu söyledi.
Kimyasal kaynaklı zehirlenmelerin tanısının güç olduğunu, olay yeri incelemeleri ve Adli Tıp Laboratuvarlarının detaylı yöntemlerine rağmen etkenin ortaya çıkmasının bir hafta veya on gün sürebildiğini ifade etti. Ayrıca, kimyasal maruziyette en sık görülen belirtilerin bulantı, kusma ve ishal olduğunu, bu nedenle vakaların sıklıkla gıda kaynaklı zehirlenme veya viral hastalıklarla karışabileceğini ekledi.
Tahlillerin sınırlılıkları ve hasta öyküsünün önemi
Dr. Özer, kan tahlillerinin çoğu kimyasal zehirlenmede tanı koydurucu olmayabileceğini; bu durumda en değerli bilginin hastanın verdiği kapsamlı öykü olduğunu belirtti. Tahlillerde anormallik çıkmamasının zehirlenme olmadığı anlamına gelmediğini, bulantı-kusma gibi belirtilerin pek çok farklı durumdan kaynaklanabileceğini vurguladı. Toksikoloji merkezlerinde vakaları adeta bir dedektif gibi değerlendirerek hasta temasları, yenen son gıdalar ve çevresel faktörler gibi ayrıntıların sorgulandığını anlattı.
Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) — 114
Herhangi bir zehirlenme şüphesinde vatandaşların 24 saat hizmet veren Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) hattı 114'ü arayabileceğini hatırlatan Dr. Özer, hattın yalnızca acil durumlarda değil bilgi almak için de kullanılabileceğini, özellikle kırsal bölgelerde hastaneye ulaşım zor olduğunda 114'ün yönlendirici olduğunu belirtti. Bu numaranın yeterince bilinmemesi nedeniyle pek çok kişinin doğrudan hastaneye başvurduğunu, oysa 114 aracılığıyla zehirlenme değerlendirmesi ve yönlendirme alınabileceğini söyledi.
Özetle: Tavuk ve et ürünlerinin saklanma süresine dikkat etmek, şüpheli bulgularda erken başvurmak, kimyasal ajanların erişimini kısıtlamak ve gerektiğinde 114 hattını aramak alınabilecek başlıca önlemler olarak öne çıkıyor.
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (KTÜ) FARABİ HASTANESİ ACİL TIP ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ, TIBBİ TOKSİKOLOJİ UZMANI DR. VİLDAN ÖZER, TÜRKİYE’DE EN SIK KARŞILAŞILAN ZEHİRLENME TÜRÜNÜN GIDA KAYNAKLI ZEHİRLENMELER OLDUĞUNU BELİRTTİ.
