Tuz Gölü kırmızı alarm veriyor: 90 yılda yüzde 85 küçülme
Tuz Gölü, kuraklık ve insan etkileri nedeniyle hızla çekiliyor; uzmanlar acil önlem çağrısı yapıyor.
Gölün yüzeyinde kayda değer gerileme
Jeoloji Mühendisleri Odası Aksaray İl Temsilcisi Tayfun Aydın tarafından yapılan incelemeye göre Tuz Gölü, büyüklüğü ve su yüzeyi açısından ciddi gerileme yaşıyor. Aydın, gölü tanımlarken şu verileri paylaştı: Gölün alanı 7 bin 200 kilometrekare olarak anılıyor; tarihi haritalarda 1915'te 2 bin 164 kilometrekare, 1987 uzay fotoğraflarında 926 kilometrekare ve 2005 çalışmasında 326 kilometrekare olarak tespit edildi. Buna göre son 90 yılda gölde yüzde 85 oranında bir küçülme saptandı.
Küçülmenin başlıca nedenleri
Aydın, küçülmenin arkasında birden fazla etken olduğunu vurguladı: iklim değişikliği ve kuraklık nedeniyle yağmur ve kar yağışlarının azalması; tarımda bilinçsiz, su yoğun uygulamalar; bölgede bulunan çok sayıda su kuyusu. Ayrıca gölü besleyen Peçenek Suyu, İnsuyu ve Uluırmak gibi akarsular artık yeterince su taşıyamıyor.
Bölgedeki yağış miktarı da sorunu derinleştiriyor: Aksaray, Eskil ve Tuz Gölü çevresi metrekareye 324 kilogram yağış alırken, Türkiye ortalaması metrekareye 574 kilogram olarak belirtiliyor.
Yer altı suyu kullanımı ve tarımın etkisi
Tayfun Aydın, özellikle yer altı suyu kullanımı ile ilgili çarpıcı bilgiler paylaştı. Bölgede 200 bin civarında su kuyusu olduğu belirtilirken, Eskil ve çevresine ilişkin verilerde 15 bini kaçak, 5 bini ruhsatlı olmak üzere yaklaşık 20 bin kuyu olduğu ifade edildi. Zaman içinde su seviyelerindeki değişim de dikkat çekici: eskiden ilk su seviyesi 1,5 metredeyükselirken kuyu derinlikleri 80 metreye kadar iniyordu; günümüzde ise ilk su seviyesi 80 metreye inerken kuyu derinlikleri 300 metreye kadar ulaşıyor.
Ayrıca bölgede mısır ve yonca gibi su yoğun ürünlerin ekilmesi su talebini artırıyor. Aydın, su tasarrufu ve ürün deseni değişikliği önererek mısır ve yoncadan ziyade arpa gibi daha az su isteyen ürünlerin tercih edilmesi gerektiğini söyledi.
Uzman çağrısı: suyu ve gölü korumak gerekli
Uzmanlar ve yerel temsilciler, Tuz Gölü'nün daha fazla küçülmesini önlemek için mevcut su kaynaklarının idareli ve tasarruflu kullanımını, kaçak kuyularla mücadeleyi ve tarımsal uygulamalarda değişiklikleri önceliklendirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Tuz Gölü'ndeki tuz kütlelerinin görünür hale gelmesi göldeki çekilmenin boyutunu gözler önüne sererken, alınacak önlemlerin gecikmemesi gerektiği vurgulanıyor.
TÜRKİYE'NİN TUZ İHTİYACININ YÜZDE 40'INI KARŞILAYAN VE ÜLKENİN 2. BÜYÜK GÖLÜ OLAN TUZ GÖLÜ KIRMIZI ALARM VERİYOR. 90 YILDA YÜZDE 85 KÜÇÜLDÜĞÜ TESPİT EDİLEN TUZ GÖLÜ'NDE KURAKLIK NEDENİYLE SU SEVİYESİNİN DÜŞMESİ TUZ KÜTLELERİNİ ORTAYA ÇIKARDI. HIZLA KÜÇÜLMEYE DEVAM EDEN TUZ GÖLÜ'NDE EN BÜYÜK ETKEN BÖLGEDEKİ 200 BİN CİVARINDA SU KUYUSUNUN BULUNMASI OLARAK BELİRLENİRKEN, İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE VAHŞİ SULAMAYLA BİRLİKTE KÜÇÜLME ORANI HIZLA İLERLİYOR.
