Türkiye'de manda sayısında ciddi düşüş: Samsun ön cephede
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bakiye Kılıç Topuz, son 30 yıla ilişkin verileri değerlendirerek dünyada manda popülasyonunun yüzde 34 artmasına karşın Türkiye'de yüzde 53 oranında azalma görüldüğünü ve bu nedenle Türkiye'nin manda popülasyonunun en hızlı eriyen ülke konumunda olduğunu belirtti.
Veriler ve bölgesel dağılım
Topuz'un aktardığına göre Türkiye'de yaklaşık 162 bin manda bulunuyor; bunların 80 bini süt mandası olup toplam hayvan varlığı içinde %12'lik bir paya sahip. Ülke genelindeki manda varlığının önemli bir kısmı Samsun'da yer alıyor. Samsun'daki 19 bin 495 mandanın yaklaşık 11 bini süt mandası olarak tespit edilmiş; ildeki manda yoğunluğunun %60'ı Bafra ve 19 Mayıs ilçelerinde yoğunlaşıyor. Topuz, projelerini bu popülasyon üzerinden yürüttüklerini söyledi.
Nitelik, markalaşma ve uluslararası karşılaştırma
Topuz, Türkiye'nin manda sütü üretimindeki payının %0,04 seviyesinde olduğunu vurguladı. İtalya ile manda sayıları benzer olmasına rağmen İtalya'nın mozzarella gibi manda sütünden üretilen ürünlerle marka değeri oluşturduğunu belirtti ve "Nicelikten çok niteliğin ön plana çıkarılması gerektiğini düşünüyoruz. Markalaşma sağlanırsa, sayı olarak az olsak bile nitelik açısından ön planda olabiliriz" ifadelerini kullandı.
Ekonomik değer ve mandacılığın avantajları
Doç. Dr. Kılıç Topuz, Türkiye'de manda sütü üretiminin çiğ süt bazında ekonomik değerinin 3,4 milyar TL ile 6,5 milyar TL arasında değiştiğini, bu sütün tereyağı, kaymak ve yoğurt gibi işlenmiş ürünlere dönüştüğünde ekonomik değerin 3-4 kat artabileceğini söyledi. Samsun'da manda sütü üretiminin ekonomik değeri ise yaklaşık 475 milyon TL ile 900 milyon TL arasında hesaplanıyor.
Mandacılığın maliyetlerinin diğer hayvancılık faaliyetlerine göre daha düşük olduğuna dikkat çeken Topuz, mandaların hastalıklara karşı daha dirençli ve iklim değişikliğine uyum kapasitelerinin yüksek olduğunu belirtti. İnsan sağlığı açısından manda sütünün protein oranının daha yüksek, kolesterol oranının daha düşük ve mineral madde içeriğinin daha fazla olduğunu, ayrıca manda etinin kalori değerinin sığır etine göre daha düşük olduğunu ifade etti.
ÖĞRETİM ÜYESİ DOÇ. DR. BAKİYE KILIÇ TOPUZ
