Türkiye'de İsim Tercihleri Üzerine Sosyolojik Araştırma
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Gürpınar, "Türkiye'de Özel İsimlerin Tarihi" adlı çalışmasıyla ebeveynlerin isim tercihini derinlemesine ele aldı.
Modernleşme ve İsimlerin Dönüşümü
Prof. Dr. Gürpınar, Tanzimat Dönemi'nin modernleşme sürecinin etkisiyle çocuklara verilen isimlerin değiştiğini belirtti. Geçmişte sıklıkla karşılaşılan Ahmet, Mehmet, Zehra gibi isimler, son yıllarda yerini daha az bilinen isimlere bırakmaktadır.
"Geleneksel dünyada kabul görmüş isimler, aile bağlarını simgelerken; modern şehir yaşamında geleceğe yönelik seçimler yapılıyor" diyen Gürpınar, isimlerin toplumsal ve kültürel kimlikleri yansıttığını ifade etti.
Yeni İsimlerin Yükselişi
Gürpınar, son yıllarda özellikle daha önce yaygın olmayan Asel, Lina ve Mira gibi isimlerin daha fazla tercih edildiğini gözlemledi. "Eskiden isimlerin gündelik yaşamda sıradanlaşması uzun bir süreç alırken, günümüzde bu süre kısalmıştır. Artık bir isim çok hızlı bir şekilde eskiyebiliyor," dedi.
Etkinin Modern Medya ile Genişlemesi
1940'lar ve 1950'ler, yayınlanan popüler romanlar sayesinde yeni isimlerin duyulmasına zemin hazırladı. Prof. Dr. Gürpınar, televizyon dizilerinin isimlenme süreçlerine olan etkisinden de bahsetti.
"Dizilerin etkisi, geçmişte romanların etkisine benzer. Ancak bazı isimler, karakterlerle özdeşleşerek kötü şöhret kazandığı için kullanılmamaya başladı," şeklinde konuştu. Örneğin, "Adolf" ismi, tarihteki olumsuz çağrışımları nedeniyle artık tercih edilmiyor.
Yerel isimler ve Kültürel Yansımalar
Prof. Dr. Gürpınar, Türkiye'deki birçok ismin bölgesel kökenlere dayandığını belirtti. Farklı şehirlerde kullanılan geleneksel isimlerin, yerel kültür ve dini inançlarla ilişkili olduğunu ekledi.
Dini ve Siyasi Etkilerin Rolü
Peygamber ve sahabe isimlerinin hala yaygın olarak kullanıldığını söyleyen Gürpınar, 20. yüzyılın başlarında bireylerin kültürel ve sosyal konumlarını yansıtma çabasının isim seçimlerine etki ettiğini ifade etti. Ayrıca, ünlü sporcuların veya siyasetçilerin isimlerinin de tercih edildiği görüldü.
Tüm bu analizler, Türkiye'deki isim tercihlerini sosyolojik bir çerçevede araştırmayı hedefleyen Prof. Dr. Gürpınar’ın çalışmalarıyla daha iyi anlaşılabilir hale geliyor.
"Türkiye'de Özel İsimlerin Tarihi" konusunda çalışma yapan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Gürpınar, Tanzimat Dönemi ile başlayan modernleşme süreci sonrasında, insanların çocuklarına koyacakları isimlerdeki değişimi irdeledi.
