Trabzon'da tarihî mezar taşları karekodla dijital kayda alınıyor
Trabzon Büyükşehir Belediyesi Mezarlıklar Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen "Tarihî Mezar Taşlarının Temizlenmesi, Bakımı ve Dijital Kayıt Altına Alınması" projesi ile şehir genelindeki tarihî mezar taşları karekod uygulamasıyla dijital ortama aktarılıyor.
Mezarlık Bilgi Sistemi ve karekod uygulaması
Belediyenin resmi internet sitesinde yer alan Mezarlık Bilgi Sistemi içinde oluşturulan "Tarihi mezarlar" bölümünde mezar taşlarına ait veriler aşama aşama sisteme işleniyor. Mezar taşlarına zarar vermeyecek şekilde yerleştirilen karekodlar sayesinde vatandaşlar ve akademisyenler ziyaret sırasında karekodu okutarak ilgili mezar taşına ait tüm bilgileri anında görüntüleyebiliyor.
Tavanlı Cami Haziresi örneği ve tarihi değer
Köksal Saral, Trabzon’un Fatih Sultan Mehmet Han’ın fethinden sonra önem kazandığını; Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman gibi isimlerle bağlantılı olarak çok sayıda tarihî mezar taşının bulunduğunu belirtti. Saral, Tavanlı Cami Haziresi Mezarlığı'nda toplamda yaklaşık 170 tarihî mezar taşı olduğunu ve burada miladi 1651 tarihli bir mezar taşına rastlandığını söyledi.
Sistemin kapsamı ve hedefleri
Sistemin yaklaşık iki yıl önce kurulduğunu aktaran Saral, çalışmanın merkez ölçeğinden çıkarılarak tüm ilçe, mahalle ve köylere yayılmasının hedeflendiğini bildirdi. Amaç; mezar taşlarının konumlarını almak, fotoğraflarını çekmek ve dijital kayda geçirmek. Böylece taşlar kaybolsa bile kayıtlar sistemde kalacak ve araştırmacılar bu verilere ulaşabilecek. Saral, çalışmanın yoğun emek gerektirdiğini vurguladı.
Nakibü’l Eşraflar ve tespitler
Yürütülen çalışmalarda bazı mezarların Nakibü’l Eşraflar ile ilişkili olduğunun belirlendiğini söyleyen Saral, şu ana kadar 4 adet Nakibü’l Eşraf mezar taşının tespit edildiğini belirtti. Nakibü’l Eşrafın Osmanlı döneminde padişahın huzuruna destursuz girebilen yüksek rütbeli kişiler olduğunu ifade etti.
Sayısal veriler ve uzun vadeli plan
Saral, Trabzonlu şair ve yazar İbrahim Cudi Bey'in şiir yazdığı 21 mezar taşını tespit ettiklerini ve toplam 1.342 mezar taşını dijitalleştirerek sisteme eklediklerini açıkladı. Çalışma yürütülen mezarlık sayısının 10-12 civarında olduğunu; şehirdeki resmi mezarlık sayısının yaklaşık 4 bin olduğunu, ilave mezarlıklarla toplam sayının 20-50 bin aralığına çıkabileceğini belirtti. Sistem bu uzun soluklu çalışmaya göre tasarlandı.
Okunaklı hale getirme çalışmaları
Halil Acer, silinmiş eserlerin okunaklı hale getirilmesi çalışmalarını anlattı. Osmanlı döneminden kalan yazıları tebeşirle üzerinden geçerek okunur kıldıklarını, bu metinleri belediyenin internet sitesine yükleyip üzerine karekod eklediklerini söyledi. Acer, metinlerin Osmanlı Türkçesi olduğunu, içinde Arapça ve Farsça unsurlar bulunduğunu ve aralarında 1170’li yıllara ait eserlerin de yer aldığını ifade etti.
TRABZON BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ MEZARLIKLAR DAİRESİ BAŞKANLIĞI TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN "TARİHÎ MEZAR TAŞLARININ TEMİZLENMESİ, BAKIMI VE DİJİTAL KAYIT ALTINA ALINMASI" PROJESİ SAYESİNDE ŞEHİR GENELİNDEKİ TARİHÎ MEZAR TAŞLARI ÜZERİNDE KAPSAMLI ÇALIŞMA YAPILIYOR.
