Toros eteklerinde meşe kömürü üretimi: Geleneksel bir geçim kaynağı
Mersin’in Silifke ilçesinde birçok aile, Toros Dağları’nın eteklerindeki meşe ağaçlarından elde ettikleri kömürle hayatını sürdürüyor. Ateşin başında nöbet tutan, toz ve duman içinde çalışan bu aileler, yıllardır bu zorlu süreci sürdürerek ekmeklerini helalinden kazanıyor.
Orman zenginliği ve meşe kömürünün önemi
Mersin’in yüzde 53’ünün orman varlığı olması, bölgeye farklı üretim alanları kazandırıyor. Bu üretimler arasında öne çıkanlardan biri de meşe kömürü. Torosların eteğindeki tapulu arazilerde yetişen meşe ağaçları sayesinde özellikle 20-25 kişilik geniş aileler tarafından üretilen mangal kömürü, büyük emek gerektiren bir üretim sürecine sahip.
Saraç ailesi, Keşli Türkmenli Mahallesi’nin bin 500’lü rakımlarında yıllardır bu işi yapıyor. Aile, 'altın ve kara elmas' diye adlandırdıkları meşe kömürünü dededen toruna aktarılan bilgi ve emekle üretiyor; 33 yıldır aralıksız devam eden ocaklarla geçimlerini sağlıyorlar.
Üretim süreci ve işin zorluğu
Sait Saraç, 1992 yılında meşe kömürü üretimine başladıklarını belirtiyor. Süreci şöyle anlatıyor: odunlar kesilip depoya geliyor, ortalama 15 ile 22 gün arasında yanma süreci devam ediyor. Yanma tamamlandıktan sonra kömürün üzerine naylon seriliyor; ateş çıkmasın ve hava almasın diye 10 gün kadar soğutuluyor, ardından çıkarılıp satışa hazırlanıyor.
'Zahmetli ve tehlikeli bir iş' diyen Saraç, gece gündüz 24 saat nöbet tuttuklarını, rüzgâr varsa uykunun ancak yarım saat ila bir saatle sınırlı olduğunu söylüyor: 'Arada 2 saat uyuyabilirsin ama hava rüzgarlı ise en fazla yarım saat veya bir saat zarar vermez. Ondan sonra zarar verir, odunlar kül olur kimseye fayda sağlamaz.'
Üretim miktarı ve fiyat farkları
Aile yıllık üretimlerini 80 ile 150 ton arasında veriyor; bu yıl hava sıcakları nedeniyle üretim 80 ton civarında kaldı. Meşe kömürünün toptan kilogram satış fiyatı 35 ile 42 TL arasında seyrediyor. Saraç, piyasadaki fiyat farklılıklarına dikkat çekerek, 'Ben burada ailece çalışmama rağmen yüzde 20 ile 30 arasında ancak bir kazancım oluyor ancak bizden 35 ile 40 arasında alınan kömürleri 80 ile 150 arasında satabiliyor. Arada çok fark var. Vicdanlarına bırakıyorum. Bence çok uçurum bir fark var' ifadelerini kullanıyor.
Sinan Esen ise ocaklarda gece gündüz nöbet tuttuklarını, sürekli toz içinde çalıştıklarını ve kendi işleri olduğunda başlarında kimse olmadığında daha rahat çalıştıklarını belirtiyor.
Torosların eteğindeki bu geleneksel meşe kömürü üretimi, hem bölge ekonomisine hem de ailelerin geçimine katkı sağlarken, büyük emek, dikkat ve sürekli nöbet gerektiren tehlikeli bir uğraş olarak varlığını sürdürüyor.
SİLİFKE İLÇESİNDE YAŞAYAN SARAÇ AİLESİ, TOROS DAĞLARININ ETEĞİNDE MEŞE AĞAÇLARINDAN ELDE ETTİKLERİ ZORLU KÖMÜR ÜRETİMİ İLE GEÇİMLERİNİ SAĞLIYOR
