SGK borçlanmalarında dikkat edilmesi gerekenler
Sosyal Güvenlik Uzmanı Yavuz Kurt, sigortalıların eksik gün sayılarını tamamlayarak emeklilik haklarına ulaşmaları ve sigorta başlangıcını öne çekebilmeleri açısından hizmet borçlanmalarının önemine dikkat çekti. Kurt, yıl başı ile birlikte asgari ücrete yapılacak artış ve Meclis’te görüşülen düzenlemenin borçlanma maliyetlerini kayda değer biçimde yükseltebileceğini belirtti.
Hizmet borçlanması nedir?
Hizmet borçlanması; askerlik, doğum, memuriyette ücretsiz izin, avukatlık stajı, tutukluluk, gözaltı, grev veya lokavt gibi nedenlerle sigortalı bildirimi yapılamayan sürelerin, kişinin başvurusu üzerine SGK tarafından hesaplanan tutarının ödenmesiyle prim ödeme gününün kazanılmasıdır.
Kimler borçlanma yapabilir?
Hizmet borçlanması yapabilmek için kişinin daha önce memur, işçi veya esnaf statülerinden en az bir gün sigortalı bildirilmiş olması gerekir. Bu kapsamda; askerlik ve yedek subay okulunda geçen süreler, üç çocuk için (üçüncü çocuk dahil) her bir çocuk için doğum sonrası iki yıla kadar olan süreler, memurların ücretsiz izinleri, avukatların staj süreleri, doktorların fahri asistanlık süreleri, grev, lokavt, tutukluluk, hükümlülük süreleri ve 13 Şubat 2011 tarihinden sonra geçen kısmi süreli çalışma süreleri borçlanılabilir.
Maliyet ve yaklaşan değişiklikler
Mevcut uygulamada sigortalılar, günlük asgari ücret ile bu ücretin 7,5 katı arasında belirlenen prime esas kazancın gündelik %32’sini ödeyerek borçlanma yapabiliyor. Örnek olarak bugünkü bir günlük borçlanma bedeli 4/a (SSK) sigortalıları için 277,40 TL, aylık 8 bin 322 TL, yıllık ise 99 bin 864 TL olarak hesaplanıyor. Ancak yıl başındaki asgari ücret artışı bu tutarları yukarı çekecek. Ayrıca Meclis’te bulunan ve Aralık ayında yasalaşması beklenen torba kanunla günlük borçlanma oranının %45’e çıkarılması öngörülüyor.
Başvuru nasıl yapılır?
Hizmet borçlanması talepleri, SGK müdürlüklerinde hazır bulunan başvuru belgesi veya kişinin hazırlayacağı dilekçe ile SGK il ve merkez müdürlüklerine bizzat yapılabileceği gibi e-Devlet üzerinden de gerçekleştirilebiliyor.
Ne kadar süre borçlanılabilir?
Sigortalılar, borçlanılabilecek tüm süreleri ödemek zorunda değiller; sadece emeklilik için gerekli olan gün sayısını borçlanabilirler. Örneğin 540 gün askerlik yapan bir kişi, emeklilik için 320 gün yeterliyse yalnızca bu kadar gün için borçlanma yapabilir.
Ödenen tutarlar geri alınabilir mi?
Aylık bağlanmamış olması şartıyla, SGK’ye yazılı başvuru ile borçlanmadan vazgeçmek mümkündür. Bu durumda ödenen tutarın tamamı faizsiz iade edilir. Ödenen paranın kısmi iadesi mümkün değil; sigortalılar bu iadenin bir defaya mahsus veya süre sınırlaması olmaksızın her zaman talep edebilmektedir.
Ödeme süresi ve usulü
Başvuru üzerine SGK tarafından hesaplanan borç tutarı iadeli taahhütlü posta ile kişiye bildirilir. PTT alındısının teslim edildiği tarih borcun tebliğ tarihidir. Bu tarihten itibaren bir ay içinde borçlanma bedelinin bankaya ödenmesi gerekir. Süresi içinde ödenmeyen veya kısmi ödeme yapılan borçların kalan süreleri için yeniden başvuru yapılması gerekecektir.
Hangi sigortalılık statüsünden sayılır?
Borçlanılan süreler, talep edilen tarihte kişinin tabi olduğu son sigortalılık statüsünden sayılır. Örneğin son olarak 4/1-a (SSK) statüsünde çalışmış birinin borçlandırılan süreleri bu statü kapsamında değerlendirilir. Zorunlu sigortalılıktan sonra isteğe bağlı prim ödeyenlerin borçlanmaları ise 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında değerlendirilir.
Sigorta başlangıcı öne çekilir mi?
İlk defa sigortalı olunan tarihten önceki süreler için borçlanma yapılması halinde sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülebilir. Ancak bu uygulama yalnızca askerlik, doktora öğrenimi, tıpta doktora veya uzmanlık eğitim süreleri, fahri asistanlık, avukatlık stajı ve kanun gereği yurt dışında resmi öğrenci olarak geçirilen öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki kısmı için geçerlidir. Dolayısıyla her borçlanma sigortalılık başlangıç tarihini öne çekmeyecektir.
SOSYAL GÜVENLİK UZMANI YAVUZ KURT
