Prof. Dr. Yasemin Biçer Gömceli: Epilepsi yönetiminde 5 yaşam tarzı değişikliği

Prof. Dr. Yasemin Biçer Gömceli, epilepsiyi beynin geçici ve aşırı elektrik boşalımları sonucu tekrarlayan nöbetlerle ortaya çıkan bir durum olarak tanımladı. Tek bir nöbetin epilepsi sayılmadığını, tekrarlayan nöbetler ve altta yatan bir yatkınlığın gerektiğini vurguladı. Yetişkinlerde en sık görülen nedenler arasında eski beyin travmaları, inme sonrası hasarlar, beyin tümörleri, enfeksiyonlar ve genetik yatkınlıklar yer almakta; bir kısmı ise nedeni bilinmeyen kategoriye girmektedir.

Tedavi ve başarı oranları

Gömceli, yetişkin epilepsi hastalarının yüzde 70'inin ilaçlarla tamamen nöbetsiz hale geldiğini belirterek şunları söyledi: “İlaç ömür boyu kullanılır algısı yanlıştır; hastalarda yüzde 30-40'ında 2-5 yıl nöbetsiz dönem sonrasında ilaçlar doktor kontrolünde güvenle bırakılabilir.” Yeni nesil antiepileptik ilaçların etkinlik ve daha az yan etki sunduğunu aktardı.

Dirençli epilepsi ve alternatif tedaviler

Yaklaşık yüzde 30'luk bir hasta grubunun birden fazla ilaca rağmen nöbet geçirmeye devam ettiğini söyleyen Gömceli, bu durumda cerrahi ve nöromodülasyon seçeneklerinin devreye girdiğini belirtti. Epilepsi cerrahisinin, nöbet odağı net tespit edildiğinde (özellikle temporal lob epilepsilerinde) başarı oranının yüzde 70-90 arasında olduğunu, ameliyat sonrası birçok hastanın ilaçlarını bile bırakabildiğini ifade etti. Vagus sinir stimülasyonu (VNS), Responsif Nörostimülasyon (RNS) ve Derin Beyin Stimülasyonu (DBS) uygulamalarının ilaç ve cerrahiye uygun olmayan hastalarda nöbet sıklığını yüzde 50-90 oranında azaltabildiğini söyledi. Ayrıca ketojenik diyet ve modifiye Atkins diyetinin yetişkinlerde destek tedavi olarak giderek daha fazla kullanıldığını aktardı.

Yaşam tarzı değişiklikleri: Tedavinin yarısı

Prof. Dr. Gömceli, tedavinin bir kısmının yaşam tarzı düzenlemeleriyle sağlanabileceğini vurguladı: "Hastaların yarısında sadece 5 değişiklikle nöbet sıklığı yüzde 50-100 oranında azalabilir, ilaç dozu yarıya inebilir." Bu beş başlık şöyle sıralandı:

1. İlaç uyumu: Nöbetlerin çoğu unutulan veya atlanan ilaç dozları nedeniyle gerçekleşiyor; ilaç uyumu epilepsi tedavisinin en önemli aşaması.

2. Düzenli uyku: Her gece aynı saatte yatıp kalkmanın nöbet eşiğini yüzde 30-40 yükselttiğini, mümkünse bölünmemiş 6-7 saat uyumanın önerildiğini aktardı.

3. Düzenli öğün ve düşük glisemik indeks: Aç kalmanın ve şekerli gıdaların nöbeti tetikleyebileceğini belirtti; "Kahvaltı yapan hastalarımın yüzde 70'i daha az nöbet geçiriyor" örneğini verdi.

4. Stres yönetimi ve düzenli fiziksel aktivite: Mindfulness, nefes egzersizleri veya haftada 3 gün, 30 dakika yürüyüş gibi uygulamaların nöbet sıklığını ortalama yüzde 45 düşürdüğünü söyledi.

5. Tetkikleyici uyaranlardan kaçınma: Aralıklı ışık, telefon titremesi, karşı şeritten gelen far gibi ışık uyarıları ışık duyarlılığı olan epilepsilerde tetikleyici olabilir. Ayrıca bazı özel epilepsi tiplerinde sıcak suyla yıkanma, belirli ses, tat veya kokular da tetikleyici olabileceği için hastaya özel tetikleyicilerin belirlenip bunlardan kaçınılmasının önemli olduğunu vurguladı.

Gömceli, modern tıp sayesinde epilepsinin birçok hastada tamamen kontrol altına alınabildiğini veya iyileştirilebildiğini; ilaçtan cerrahiye, nöromodülasyondan gen tedavisine uzanan geniş bir seçenek yelpazesi bulunduğunu belirterek sözlerini tamamladı.

PROF. DR. YASEMİN BİÇER GÖMCELİ,