OMÜ'den 'Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksi': Şehirlerin üretkenlik haritası
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) araştırmacıları, Türkiye'nin 81 ilini iki dönemli karşılaştırmayla değerlendirerek 'Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksi'ni geliştirdi. Çalışma, şehirleri teknoloji, yetenek ve hoşgörü eksenlerinde bilimsel verilere dayalı olarak mekânsal biçimde sınıflandırıyor.
Araştırmanın kapsamı ve yöntem
8 Kasım Dünya Şehircilik Günü kapsamında açıklanan çalışma, Doç. Dr. Fatih Altuğ ile yüksek lisans öğrencisi Sedanur Arslan tarafından yürütüldü. Araştırma 2010-2012 ve 2021-2023 dönemlerini karşılaştırmalı olarak ele aldı. Endeks, TÜİK, BTK, TÜRKPATENT ve URAK gibi kurumlardan derlenen göstergeler kullanılarak oluşturuldu; Richard Florida’nın 3T (Technology, Talent, Tolerance) modelinin Türkiye’ye özgü bileşenlerle yeniden yorumlanması sonucu ArcGIS tabanlı mekânsal haritalar üretildi.
Başlıca bulgular
Çalışmanın temel bulguları, Florida’nın küresel endeksinde üretken şehir sayısının azalma eğiliminde olduğu bir dönemde, Türkiye'ye özgü endekste bu sayının arttığını ortaya koyuyor. Teknoloji ve yetenek bileşenlerinde iki endeks arasında benzerlik görülürken, hoşgörü göstergesi toplumsal dinamiklere bağlı olarak farklı sonuçlar verdi. İstanbul, Ankara ve İzmir'in yanı sıra Eskişehir, Kocaeli, Gaziantep ve Kayseri gibi şehirler "yükselen merkezler" olarak öne çıktı.
Doç. Dr. Fatih Altuğ çalışmaya ilişkin olarak şunları belirtti: "Bizim geliştirdiğimiz endek, şehirlerin teknoloji, yetenek ve hoşgörü boyutlarını birlikte analiz ederek her ilin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koyuyor. Bu harita, yerel yönetimlerin ve kalkınma aktörlerinin nerelere yatırım yapması gerektiğini somut verilerle gösteriyor. Örneğin bir il teknoloji kapasitesinde güçlü olabilir fakat yetenek çekemiyor veya toplumsal tolerans eksikliği nedeniyle potansiyelini açığa çıkaramıyor. Kentlerin gelişim kapasitesini artırmak kapsamlı bir politika paketini gerektiriyor. Eğitim, kültürel altyapı, mekânsal planlama ve toplumsal hoşgörünün güçlendirilmesi bu sürecin temel adımları olmalı."
Kılavuz niteliğinde çıktı
Araştırma, birçok büyük ve orta ölçekli ilin teknoloji ve yetenek göstergelerinde benzer performans sergilediğini, ancak hoşgörü göstergesinin şehirler arasındaki farkı belirginleştirdiğini ortaya koyuyor. Bu bulgular, yenilik üretme kapasitesinin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel ve toplumsal dinamiklerle de şekillendiğini vurguluyor.
“8 KASIM DÜNYA ŞEHİRCİLİK GÜNÜ” KAPSAMINDA AÇIKLANAN ARAŞTIRMA, OMÜ İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ DOÇ. DR. FATİH ALTUĞ VE YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ SEDANUR ARSLAN TARAFINDAN YÜRÜTÜLDÜ. ÇALIŞMA, TÜRKİYE ŞEHİRLERİNİN YARATICILIK, TEKNOLOJİ VE YETENEK GÖSTERGELERİ TEMELİNDE İLK KEZ BİLİMSEL VERİLERLE MEKÂNSAL HARİTALANDIRMASINI SUNDU.
