Milyonlarca çalışanın hayalini kurduğu erken emeklilik için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) mevzuatında yeni detaylar ortaya çıktı. Prim gün sayısını tamamlayamayanlar için 1800 ve 3600 gün primle emeklilik kapısı aralanıyor. Özellikle %40 ve %60 çalışma gücü kaybı yaşayanlar ile annelere yönelik bu özel haklar, emeklilik planlarını yeniden şekillendiriyor. İşte "kimler erken emekli olabilir?" sorusunun yanıtı ve o şartlar...
Çalışma hayatının belki de en çok merak edilen ve en sık araştırılan konusu olan emeklilik, Türkiye'de milyonlarca vatandaş için birincil gündem maddesi olmaya devam ediyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen yaş, prim günü ve sigortalılık süresi şartları, emekliliğe giden yolun temel taşlarını oluşturuyor. Ancak pek çok sigortalı, normal emeklilik şartlarını tamamlayamadan çalışma hayatından çekilmek zorunda kalıyor veya sağlık sorunlarıyla mücadele ediyor. Tam da bu noktada, SGK mevzuatında yer alan ancak kamuoyunda az bilinen "özel durumlu" emeklilik hakları devreye giriyor. Özellikle 1800 ve 3600 gün gibi daha az prim gün sayısıyla emekli olma imkanı sunan bu formüller, erken emeklilik kapısının aralanmasını sağlıyor.
1800 Gün Prim Yeterli: Yüzde 60 Kayıp Şartı
Erken emeklilik yollarından ilki ve en önemlisi malulen emeklilik olarak öne çıkıyor. Bu hak, sigortalının çalışma hayatına başladıktan sonra yaşadığı ciddi bir sağlık sorunu veya geçirdiği bir iş kazası sonucu tanınmakta.
Kilit nokta, sigortalının çalışma gücünü veya meslekte kazanma gücünü en az yüzde 60 oranında kaybettiğinin SGK tarafından yetkilendirilen sağlık kurulları tarafından tespit edilmesidir. Bu tespitin yapılmasının ardından, sigortalı için 10 yıllık sigortalılık süresi ve toplamda 1800 gün (yani 5 yıl) prim ödemiş olması şartı aranır.
Ancak, eğer sigortalı "başkasının sürekli bakımına muhtaç" derecede malul kalmışsa, bu durumda 10 yıllık sigortalılık süresi şartı aranmaz; 1800 gün prim ödemesi yeterli kabul edilir ve malulen emekli olma hakkı doğar.
Yüzde 40 Raporu Olanlara 3600 Gün Fırsatı
Kamuoyunda en çok merak edilen konulardan biri de engelli çalışanlara yönelik emeklilik hakkıdır. Bu durum, malulen emeklilikten farklı kriterlere tabidir. Engelli emekliliği için sigortalının işe başlamadan önce veya işe başladıktan sonra ortaya çıkan bir engellilik durumunun bulunması gerekir.
Bu haktan yararlanabilmek için kritik sınır, çalışma gücü kaybının yüzde 40 ve üzerinde olmasıdır. Yüzde 40 ve üzeri engelli raporu bulunan ve bu durumu vergi indirimi belgesi ile SGK'ya kanıtlayan sigortalılar, yaş şartına bakılmaksızın kademeli bir sistemle emekli olabilirler. Bu sistem, sigortalının işe giriş tarihine ve engel oranına göre değişiklik göstermekle birlikte, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim gibi şartlarla erken emeklilik hakkı tanımaktadır. Engel oranı arttıkça, gereken prim gün sayısı ve sigortalılık süresi daha da azalabilmektedir.
Annelere Özel Prim Avantajı
SGK, sigortalı olarak çalışan anneleri de unutmuş değil. Mevcut sistemde anneler, doğum borçlanması yoluyla prim gün sayılarını artırarak emekliliklerini öne çekme şansına sahipler.
Sigortalı bir anne, doğum yaptığı tarihten sonraki iki yıllık süre içinde (çocuğun yaşaması kaydıyla) çalışmadığı günleri borçlanabilir. Bu hak, 3 çocuğa kadar tanınmaktadır. Her çocuk için 720 gün borçlanma imkanı sunulurken, 3 çocuğu olan bir anne toplamda 2160 gün (yani tam 6 yıl) prim kazanabilir. Bu ek primler, eksik prim günlerini tamamlamak veya emeklilik yaşını geriye çekmek için kritik bir rol oynamaktadır.
