Kasım ayı verileri: Market fiyatlarında 42 üründen 24'ünde düşüş
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından yürütülen aylık üretici ve market fiyat çalışması sonuçlarına göre Kasım ayında markette yer alan 42 üründen 24'ünde fiyat düşüşü görüldü. TZOB, çalışmasının ülke genelinde beş bölgeden Ziraat Odaları aracılığıyla alınan fiyatların ortalamasına dayandığını vurguladı.
TZOB'un çalışma yaklaşımı ve amaçları
TZOB açıklamasında, “Veriler masa başında değil, sahada ve belgeli olarak tespit edilmektedir” ifadelerine yer vererek çalışmaların amacını; üreticinin emeğinin karşılığını gösterme, tüketicinin yüksek fiyatla karşılaşma nedenlerini açıklama ve spekülatif fiyat oluşumlarının önüne geçilmesine katkı sağlamak olarak açıkladı. Açıklamada ayrıca rekolte, paketleme, depolama, nakliye, ihracat akışı, aracı karları ve fire gibi zincirin tüm aşamalarının fiyat oluşumunu etkilediği belirtildi.
Üretici ile market arasındaki en büyük makas: Mandalina
Kasım ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 392,86 ile mandalinada gözlendi. Bunu yüzde 206,87 ile portakal, yüzde 203,80 ile ıspanak, yüzde 191,39 ile maydanoz ve yüzde 189,17 ile havuç izledi. Farklı biçimde ifade edilirse; mandalina 4,9 kat, portakal 3,1 kat, ıspanak 3 kat, maydanoz, havuç ve kuru incir 2,9 kat daha yüksek fiyata satıldı.
Örnek fiyatlar şöyle verildi: üreticide 6 lira 20 kuruş olan mandalina markette 30 lira 56 kuruşa, 16 lira 80 kuruş olan portakal markette 51 lira 55 kuruşa, 17 lira 53 kuruş olan ıspanak markette 53 lira 27 kuruşa, 5 lira 9 kuruş olan maydanoz markette 14 lira 82 kuruşa, 11 lira olan havuç markette 31 lira 81 kuruşa satıldı.
Markette en çok artan ve azalan ürünler
Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 149,5 ile pırasa oldu. Pırasayı yüzde 118,3 ile ıspanak, yüzde 71,7 ile fındık ve yüzde 58,5 ile antep fıstığı takip etti. Markette fiyatı en çok azalan ürün ise yüzde 55 ile marul oldu; maruldaki düşüşü yüzde 46,6 ile portakal ve yüzde 43,3 ile kuru soğan izledi.
Üretici fiyat değişimleri
Üreticide 34 üründen 10'unda fiyat artışı, 18'inde fiyat düşüşü görüldü; 6 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Üreticide en büyük düşüş yüzde 43,1 ile portakalda gerçekleşti. Portakaldaki düşüşü yüzde 38 ile mandalina, yüzde 36,5 ile karnabahar ve yüzde 30,8 ile kabak izledi. Üreticide en fazla artış yüzde 34,9 ile patateste kaydedildi; patatesteki artışı yüzde 34,6 ile salatalık, yüzde 17,2 ile pırasa ve 15,8 ile kuru incir takip etti.
Kasım ayındaki fiyat değişimlerinin nedenleri
Açıklamada, Adana'da tarım işçilerini organize eden grupların ücret artışı talebiyle 10 gün greve gitmesinin erkenci mandalina hasadını aksattığı; bunun sonucunda erkenci çeşit mandalinaların dalında kalarak raf ömrünü kaybettiği belirtildi. Ayrıca Rusya'nın bu sezon Türkiye yerine alternatif ülkelere yönelmesi nedeniyle ihracatta daralma yaşandığı ve iç piyasada ürün fazlası oluştuğu ifade edildi. Mandalinadaki sert düşüşün portakal fiyatlarını da aşağı çektiği, karnabahar ve kabakta arz fazlalığı ile talep düşüşünün fiyat gerilemesine yol açtığı vurgulandı.
Girdi fiyatları: Aylık ve yıllık değişimler
Girdi piyasalarından alınan verilere göre Kasım ayında Ekim'e göre gübre fiyatlarındaki değişimler şunlar: amonyum nitrat gübresi yüzde 5,6, amonyum sülfat gübresi yüzde 4,2, üre gübresi yüzde 2,5, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 2,1 ve DAP gübresi yüzde 0,3 arttı.
Geçen yılın Kasım ayına göre son bir yılda gübrelerdeki artışlar: üre gübresi yüzde 65,5, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 47,5, amonyum nitrat gübresi yüzde 45,5, DAP gübresi 45,1 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 29,5 oldu.
Kasım'da Ekim'e göre yem fiyatları: süt yemi yüzde 1, besi yemi yüzde 0,7 artarken; son bir yılda süt yemi yüzde 28, besi yemi yüzde 29,8 arttı. Tarım ilacı fiyatları yüzde 13,6, elektrik fiyatları yıllık yüzde 12,8 artarken mazot fiyatları aylık yüzde 2,9, yıllık bazda yüzde 29,9 oranında yükseldi.
TÜRKİYE ZİRAAT ODALARI BİRLİĞİ (TZOB), 20 YILDIR YÜRÜTÜLEN AYLIK ÜRETİCİ VE MARKET FİYAT ÇALIŞMASINA DAİR YAZILI AÇIKLAMA YAPTI. BUNA GÖRE KASIM AYINDA MARKETTE 42 ÜRÜNÜN 24’ÜNDE FİYAT DÜŞÜŞÜ OLDU.
