Karadeniz’de deniz seviyesi yükseliyor: kıyılar ve 160 milyon kişi risk altında
Prof. Dr. Hakan Kutoğlu ve ekibinin uydu altimetresi verileri, Karadeniz’de deniz seviyesinin okyanuslarla eşdeğer bir hızla yükseldiğini gösteriyor. Çalışma 1993–2020 dönemine ait verilerin zaman serisi analizine dayanıyor.
Uydu verileri ve ana bulgular
BEUN Harita Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu’nun analizine göre Karadeniz’de deniz seviyesi yılda ortalama 3 milimetre arttı; 1993–2020 arasında toplam yükselme yaklaşık 10 santimetre olarak hesaplandı. Kutoğlu, küresel ısınma ve buzulların erimesi devam ederse bu yükselmenin artacağı uyarısında bulundu.
Kıyı erozyonu ve su baskını riski
Çalışmada, deniz seviyesindeki küçük bir yükselmenin bile kıyı içlerine nüfuz etmesinin, kıyı alanının kotuna bağlı olarak 50 ila 100 kat daha fazla mesafe anlamına gelebileceği vurgulandı. Bu durum, yıllık birkaç milimetrelik artışların zamanla erozyonun ve su baskınlarının çok daha geniş alanları etkilemesine yol açabileceğini gösteriyor. Kutoğlu fırtınalı koşullarda dalgaların daha iç bölgelere girerek yerleşimleri tehdit edebileceğini belirtti.
Bilimsel senaryolara göre buzulların önemli ölçüde erimesi hâlinde dünya denizlerinin 2 metre kadar yükselebileceği; bunun bazı kıyılarda 200–500 metre, düşük kotlu yerlerde ise birkaç kilometre içeriye deniz girmesine neden olabileceği ifade edildi.
Hangi bölgeler ve kaç kişi etkilenebilir?
Karadeniz Havzası kıyılarında yaklaşık 160 milyon kişinin yaşadığı, bu nüfusun büyük bölümünün kıyı yerleşimlerinde bulunduğu hatırlatıldı. Haritadaki sarı ve kırmızı alanlar en yoğun kıyı erozyonu riskini gösteriyor; Kuzey Karadeniz (Ukrayna, Rusya) kıyılarında kotların düşük olması nedeniyle erozyonun daha şiddetli olacağı kaydedildi. Türkiye kıyılarının genel olarak daha yüksek kotta olması nedeniyle etki görece daha sınırlı olsa da bazı bölgelerde ciddi erozyon riski bulunuyor.
Tedbir ve yatırım uyarıları
Kutoğlu, kıyı erozyonu görülen mevcut alanlarda kıyı tahkimatları ve düzenli bakım-onarımın gerekliliğini vurguladı. Gelecekte yapılacak yatırımların planlanmasında deniz seviyesi artışı ve kıyı erozyonunun göz önünde bulundurulmasının ülke ekonomileri açısından faydalı olacağını belirtti. Örneğin Türkiye’de Karasu bölgesinde gözlenen erozyon ve yapılan tahkimat çalışmalarına dikkat çekildi.
Çalışmanın sunumu: Prof. Dr. Hakan Kutoğlu’nun Karadeniz’de deniz seviyesi yükselmesi ve kıyı erozyonuna ilişkin çalışması 16. Uluslararası Çevre Bilimi ve Teknoloji Konferansı’nda sunuldu.
ZONGULDAK BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ (BEUN) HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. HAKAN KUTOĞLU, KARADENİZ’DE DENİZ SEVİYESİNİN OKYANUSLARLA EŞDEĞER BİÇİMDE YÜKSELDİĞİNİ BELİRTEREK, ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA KIYI EROZYONU, SU BASKINLARI VE YERLEŞİM ALANLARI İÇİN CİDDİ RİSKLERİN OLUŞABİLECEĞİ UYARISINDA BULUNDU.
