İznik Gölü kuruyor: Yeraltı suyu çekimi ve tartışma
İznik Gölü, Marmara Bölgesi’nin en büyük doğal göllerinden biri olarak giderek küçülürken, gölü besleyen yeraltı sularının çevredeki sanayi kuruluşları tarafından kullanıldığı iddiaları gündemde.
Kim ne kadar su çekiyor?
İddiaya göre, bölgede yer alan fabrikalardan biri olan Cargill, gölü besleyen kaynaklardan tahsis edilen 6 yeraltı su kuyusunu kullanarak yılda 1 milyon metreküpten fazla su çekiyor. Şirket ise uzun süredir 'Biz İznik Gölü’nden su çekmiyoruz' diye açıklama yapıyor.
Bu miktar ne ifade ediyor?
İddia edilen 1 milyon metreküp su, Bursa Büyükşehir Belediyesi BUSKİ Genel Müdürlüğünün hizmet verdiği 3 milyon 238 bin 618 kişinin toplam tükettiği suyun 2 günde kullandığı miktara denk gösteriliyor. Ayrıca planlanan yıllık 10 milyon metreküplük su kazanımının yaklaşık 1/10’una eşdeğer olduğu belirtiliyor.
Cargill suyu nasıl kullanıp deşarj ediyor?
İddialara göre, Cargill Bursa Fabrikası’nın yeraltından çektiği su arıtıldıktan sonra göle geri verilmeyip Karsak Deresi aracılığıyla Gemlik Körfezine yönlendiriliyor. Bu durumun körfezde deniz suyu sıcaklığını artırarak müsilaj riskini tetikleyebileceği öne sürülüyor.
Resmi yaklaşımlar ve planlar
Tarım ve Orman Bakanlığı benzeri göller için özel plan ve yatırımlar hazırlarken, bazı projeler ve kanuni düzenlemelerle su hasadı ve geri kazanım çalışmaları yürütülüyor. Bakan İbrahim Yumaklı ağustos ayında yaptığı açıklamada, Eğirdir Gölü için 5 yılda 21 milyar liralık yatırım yapılacağını ve göle yıllık 42 milyon metreküp su takviyesi yapılacağını, benzer planların İznik dahil diğer göller için de sürdüğünü belirtmişti.
Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclis tutanakları
Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclisinde yer alan inceleme raporuna göre, Cargill’e ait Orhangazi ilçesi Gürle köyü yakınlarındaki tesis için 6 adet yeraltı suyu kullanım belgesi verildi. Her bir belge için 810 ton/gün ve 243.000 ton/yıl tahsis yapıldığı, herhangi bir ücret alınmadığı; toplamda ise yıllık 1 milyon 458 bin metreküp su çekilebileceği kaydedildi.
Cargill’in raporu ve savunması
Cargill’in 'Ekonomik Etki Analizi Raporu-2025'inde yapılan çalışmaya göre, 2015–2024 döneminde göl yüzeyinde 1,5 kilometrekare azalma tespit edildiği, bu azalmanın başlıca nedenlerinin iklim değişikliğine bağlı buharlaşma, azalan yağış ve verimsiz sulama uygulamaları olduğu ifade ediliyor. Şirketin bölgede su koruma amacıyla uyguladığı 'Su Geri Dönüşüm Projesi'nden de söz ediliyor.
Sonuç
İznik Gölü’nün çekilmesinde birden fazla faktörün etkili olduğu belirtilirken, gölü besleyen yeraltı su kaynaklarının sanayi tarafından kullanımı ve bu suyun yönlendirilme biçimi tartışmanın merkezinde bulunuyor. Resmi kurumlar ve şirketler arasındaki verilerin karşılaştırılması ve şeffaf denetimler talep ediliyor.
TÜRKİYE'NİN EN ÖNEMLİ GÖLLERİ ARASINDA YER ALAN İZNİK GÖLÜ, GİDEREK KÜÇÜLÜRKEN, ABD'Lİ CARGİLL FİRMASININ GÖLÜ BESLEYEN YERALTI SULARINDAN YILDA 1 MİLYON METREKÜPTEN FAZLA SU ÇEKMESİ SORUNU DAHA DA BÜYÜTÜYOR.
