Çöpler Altın Madeni’nin kapanışı İliç’te hayatı durma noktasına getirdi
Erzincan’ın İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeninin 21 aydır kapalı olması, ilçe ve bölge ekonomisinde derin etkiler yaratıyor. Faaliyetlerin durmasıyla esnaf siftah yapamadığı günler yaşıyor, işsizlik artıyor ve göç tersine döndü; ilçe artık göç alan değil göç veren konuma geldi.
Yerel ekonomi ve sosyal yaşam olumsuz etkilendi
Madencilik bölgesel istihdama ve tedarik zincirine sağladığı katkıyla binlerce kişinin gelir kaynağıydı. Çöpler Madeni hem doğrudan hem de dolaylı olarak sağladığı istihdamla öne çıkıyordu; kapanma sonrası esnaf, tedarikçi ve taşeron firmalar zor durumda kaldı. İlçe nüfusu, maden faaliyetlerinin yoğun olduğu dönemde 2 binden 10 bine yükselmişken, kapatmayla birlikte bu seviyede önemli bir azalma yaşandığı ifade ediliyor.
Esnafın ve üreticilerin sözleri durumun ağır olduğunu gösteriyor. Giyim mağazası sahibi Nurten Apaydın ‘‘Madenin bir an önce açılmasını istiyoruz, ilçemiz için de daha iyi olacağını düşünüyorum’’ derken, manav işletmecisi Özlem Sayer Gürbüz köylerde ticari hayatın durduğunu vurguladı. Kasap Ümit Budak ise çevre illerin de madenin açılmasını beklediğini söyledi.
İstihdam kaybı ve sosyal etkiler
Kapanma öncesi madende 650 kişi doğrudan çalışıyor; taşeronlarla birlikte toplam 3 bin 500 kişiye istihdam sağlanıyordu. Faaliyetlerin durmasıyla 370 Anagold çalışanı ile 2 bin 200 taşeron olmak üzere toplam 2 bin 570 kişi işsiz kaldı. Dolaylı etkilerle birlikte yaklaşık 50 bin kişinin bu süreçten etkilendiği tahmin ediliyor. Sosyal Kalkınma Fonu aracılığıyla sağlanan hibe ve destekler de, maden kapalıyken askıya alındı.
Şirket yetkilileri üretime hazır olduklarını söylüyor
SSR Mining Kıdemli Başkan Yardımcısı Cengiz Demirci, gerekli çalışmaların tamamlandığını ve şirketin üretime 6 aydır hazır olduğunu açıkladı. Demirci, Meclis Araştırma Komisyonu Taslak Raporu’nda belirtilen tüm kontrollerin yapıldığını ve üretim yönteminin tamamen değiştirildiğini belirtti; sözleri şöyle:
"Bundan böyle sadece tank liçi diye tabir ettiğimiz yöntemle, sülfitli cevher üretim tesisinde üretimi gerçekleştireceğiz. Türkiye’de bir ilk olan sülfit tesisi, dünyada da sınırlı sayıda bulunuyor. Sülfit tesisinin yatırım maliyeti bugünkü rakamlarla 3 milyar doları buluyor."
Demirci yeni yöntemin çevre ve iş güvenliği açısından avantajlarına değinerek, "Kapalı sistemler sayesinde iş güvenliği riski en düşük yöntem. Tüm süreçler otomasyonla kontrol ediliyor. Sülfit tesisi ile üretimde süreç, kapalı sistemde gerçekleştiği için çevreye zarar verme riski de en aza indiriliyor" ifadelerini kullandı.
Ekonomik kayıp ve ulusal etki
Çöpler Madeni yıllık yaklaşık 200 bin ons üretim yaparken, kapanma nedeniyle üretim düşüşü ülke genelinde de hissedildi. Madende 20 ay kapalı kalmanın, madenin yıllık 10 ton kadar üretim kaybı üzerinden hesaplandığında Türkiye ekonomisine yaklaşık 1,5 milyar dolar düzeyinde bir kayıp getirdiği belirtiliyor. Ayrıca devletin vergi, SGK primi ve devlet hakkı gibi kalemlerde de gelir kaybı yaşandı.
Türkiye genelinde altın madenciliği enerjiyle birlikte cari açığın en önemli kalemlerinden biri. TÜİK verilerine göre 2025’in ilk yarısında dış ticaret açığı 49,4 milyar dolar olurken, bu açığın yaklaşık %40ı madencilik kaynaklı; altın dış ticaret açığının önemli kalemlerinden. 2020 yılında 42 ton ile rekor kırılan yıllık üretim, Çöpler’in kapalı olmasının da etkisiyle geçen yıl 32 tona geriledi.
Yerel tepki ve beklentiler
Esnaf ve vatandaşlar işlerin yeniden canlanmasını bekliyor. Taşeron işçiler ve eski çalışanlar madende tekrar çalışmak istediklerini belirtiyor; Yasin Gürbüz çalışma koşullarının iyi olduğunu ve açılma halinde geri döneceğini ifade etti. Siyasi temsilciler de madenin açılmasını talep ediyor: İliç Belediye Başkanı Mehmet Elçi, AK Parti İlçe Başkanı Ahmet Yılmaz, CHP İlçe Başkanı Gökmen Yıldırım ve diğer ilçe temsilcileri toplumsal ve ekonomik sıkıntıları dile getiriyor.
Sonuç
Çöpler Altın Madeni’nin faaliyete geçmesi, İliç için ekonomik canlanma ve istihdamın geri dönmesi anlamına geliyor. Hem yöresel kalkınma hem de ülke ekonomisi açısından madenin durumu merkezi bir öneme sahip olmaya devam ediyor.
SSR MİNİNG KIDEMLİ BAŞKAN YARDIMCISI CENGİZ DEMİRCİ, YENİDEN FAALİYETE GEÇMEK İÇİN GEREKLİ TÜM ÇALIŞMALARIN TAMAMLANDIĞINI ÜRETİME HAZIR OLDUKLARINI SÖYLEDİ
