Hasan Sözbilir: İzmir fayı körfezi etkileyebilecek en riskli fay
Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü görevinde yaptığı değerlendirmede İzmir ve çevresindeki fayların riskini ve güncel çalışmaları değerlendirdi.
Deprem master planı ve yapı stokunun durumu
Dokuz Eylül Üniversitesi Bilim Kafe sohbetlerinde konuşan Sözbilir, İzmir in ilk deprem master planının 2000 yılında hazırlandığını, aradan 25 yıl geçtiğini ve bu nedenle bugünkü yapı stokunun planda yer almadığını vurguladı. Mevcut master planın bilimsel ve teknik açıdan yeterli olmadığını belirtti ve mutlaka güncellenmesi gerektiğini söyledi.
Sözbilir, yürütülen yapı envanteri çalışmalarının hem İzmir hem de Türkiye genelinde yapıların yaklaşık yüzde 60 ının depreme dayanıklı olmadığını gösterdiğini aktardı. Bu oranın her depremde tüm kentin aynı şekilde etkileneceği anlamına gelmediğini; fayın konumuna göre hasarın bölgesel olabileceğini örneklerle anlattı.
Sındırgı depremleri ve "ölü faylar"ın yeniden aktifleşmesi
Sözbilir, fayların doğup büyüyüp ölebileceğini ancak bölgedeki stres değişiklikleriyle ölü fayların yeniden aktif hale gelebileceğini söyledi. Son günlerde Sındırgı çevresinde yaşanan ve sayısı 20 bini aşan depremlerin bunun örneği olduğunu belirtti. İlk 6.1 büyüklüğündeki depremden sonra artçıların dağa doğru ilerlemesiyle daha önce haritalanmamış fayların kırıldığının görüldüğünü anlattı.
Arazi çalışmalarında dağın içinde çok sayıda ölü fay bulunduğunu ve deprem sonrası mekanizmanın bu fayları yeniden harekete geçirdiğinin tespit edildiğini ifade etti. İlk 6.1 lik depremden sonra artçılar devam ederken fayın diğer kolunun tetiklenmesiyle ikinci 6.1-6.2 büyüklüğünde bir depremin daha meydana geldiğini, bu sürecin yeni bir deprem riskini artırdığını söyledi. Devletin bölgeyi afete maruz bölge ilan ederek müdahale ettiğini, hasarlı yapıların boşaltıldığını ve muhtemel artçıların 5.1-5.2 ye kadar çıkabileceği uyarılarının bu yüzden yapıldığını aktardı.
İzmir için en riskli fay ve bölgedeki fay ağı
Sözbilir, İzmir deki fayların çoğunun uzun aralıklarla deprem üreten, tembel olarak nitelendirilebilecek yapılar olduğunu belirtti. Bu durumun bir bakıma avantaj sağladığını; örneğin Kuzey Anadolu Fay Zonu gibi 250 yılda bir büyük deprem üreten yapılardan farklı olduklarını söyledi. Ancak hiçbir fayın bilim insanlarının tahminlerine uymak zorunda olmadığını, fay davranışını yüzde yüz bilmenin mümkün olmadığını vurguladı.
İzmir için en riskli fayın İzmir fayı olduğunu dile getirdi. Güzelbahçe den başlayıp Balçova, Narlıdere, Konak, Altındağ ve Pınarbaşı na uzanan bu fayın kuzey eğimli yapısı nedeniyle tüm körfezi etkileyebilecek konumda olduğunu ve çalışması halinde en fazla can kaybına neden olabilecek fay olduğunu açıkladı. Bu fayın son depreminin 1688 olduğunu, deprem üretme aralığının en az 1000 yıl olduğunu ve bu nedenle yakın zamanda yıkıcı bir deprem üretme ihtimalinin düşük olduğunu, olsa olsa 3-5 büyüklüğünde depremler üretebileceğini belirtti.
Ayrıca Tuzla fayının 7.2 ye kadar deprem üretebildiği için daha tehlikeli olduğunu, Seferihisar-Gülbahçe fayının ise son depreminin 1389 olduğunu ve yaklaşık 3000 yıldır deprem üretmediğini söyleyerek bunun önemli bir zaman doluluğuna işaret ettiğini ifade etti.
İzmir in kara kısmında farklı bölgelere dağılmış 17 aktif fay ve aktifliği kesinleşmemiş 4 fay olmak üzere toplam 21 fay bulunduğunu, denizde de buna yakın sayıda fay olduğunu belirterek İzmir i etkileyebilecek yaklaşık 40 fay bulunduğunu anlattı. Körfez gibi doğal güzelliklerin de bu fayların oluşturduğu jeolojik süreçlerin sonucu olduğuna dikkat çekti ve fayları tanımanın doğru yerleşim kararları için hayati önem taşıdığını vurguladı.
Hasan Sözbilir in değerlendirmeleri, kentin deprem riskinin anlaşılması ve önleyici planların güncellenmesi gerektiğini yeniden ortaya koydu.
DEÜ BİLİM KAFE SOHBETLERİNİN 3. KONUĞU DEÜ DEPREM ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ MÜDÜRÜ PROF. DR. HASAN SÖZBİLİR OLDU.
