HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan: Asgari Ücret Komisyonunun Yapısını Değiştirelim
HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, HAK-İŞ 14’üncü Uluslararası Kısa Film Yarışması ödül töreni sonrası basın mensuplarına yaptığı açıklamada Asgari Ücret Tespit Komisyonu ile ilgili eleştirilerini ve değişiklik önerilerini paylaştı. Tören, Kültür ve Turizm Bakanlığının katkılarıyla Ankara'da bir otelde düzenlendi.
Asgari ücretin kapsamı ve SGK verileri
Arslan, sosyal güvenlik kurumunun verilerine göre Türkiye'de çalışanların yarıdan fazlasının asgari ücret düzeyinde göründüğünü belirterek, "Sosyal güvenlik kurumunun verilerine baktığımız zaman Türkiye’de çalışanların yarıdan fazlası asgari ücretle çalışıyor gözüküyor" dedi. Dünya genelinde asgari ücretli oranlarının genelde yüzde 5, yüzde 8, yüzde 10 civarında kaldığını, Türkiye’de ise bu oranın yüzde 50’den fazla olduğunu ifade etti.
Bu durumun bir nedeninin işverenlerin vergi yükünü azaltmak amacıyla ücretleri asgari ücretten göstermek olması olduğunu söyleyen Arslan, ayrıca işsizlik ödeneği, cezalar ve sosyal yardımlar gibi birçok kalemin asgari ücrete endekslenmiş olmasının etkili olduğunu belirtti. Buna karar verirken belirleyici merciinin Çalışma Bakanlığı değil Maliye Bakanlığı olduğunu vurguladı.
Komisyonun yapısına yönelik eleştiriler
Arslan, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yapısını antidemokratik ve çoğulcu olmayan bir mekanizma olarak nitelendirerek, bu nedenle değişmesi gerektiğini söyledi. Komisyonun mevcut uygulamasında TÜİK verilerinin esas alındığını ancak TÜİK’in sepeti ile asgari ücretlinin tüketim sepetinin örtüşmediğini kaydetti: "TÜİK’in sepetiyle bizim sepet uymuyor. Evet o rakamlara itirazım yok ama oranları düşük. Halbuki işçiler için temel ihtiyaç maddelerinin oranları yüksek olması lazım."
Arslan, önerisini şöyle özetledi: "Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yapısını değiştirelim. Daha katılımcı olsun. Kriterler koyalım, sadece TÜİK’in kriterleri değil." Hükümetin komisyonda yer almaması, düzenleyici rol üstlenmesi ve ilan edilen asgari ücretin yayınlanması gerektiğini belirtti: "Hükümet düzenleyici rol üstlensin. Asgari Ücret Tespit Komisyonun yapısını değiştirelim. İlan edilen asgari ücreti yayınlasın ama asla komisyonda yer almasın."
Komisyonun karar alma mekanizması ve taraflar
Mevcut komisyon yapısının 5 işçi, 5 işveren ve 5 hükümet temsilcisinden oluştuğunu, fakat uygulamada bu çoğulculuğun işlemediğini söyleyen Arslan, "5 kişi işçi tarafında, 5 işveren tarafında, 5 de hükümet tarafında. Ancak o 5 kişinin oyu sayılmıyor. Bakanlığın tek oyu var, işverenin tek oyu var, işçilerin tek oyu var" değerlendirmesini yaptı. Buna göre bakanlıktan biri ile işverenin anlaşması halinde kararın kolayca alınabildiğini ifade etti.
Arslan, asgari ücretin belirlenmesinde yalnızca işverenlerle hükümetin birlikte karar vermesinin adaletsiz ve sağlıksız olacağını söyleyerek, sosyal tarafların (işçi ve işveren) eşit söz sahibi olduğu, kamunun gerektiğinde dahil olabileceği bir yapı önerdi. Ayrıca anlaşma sağlanamazsa hakemin kura ile belirlenebileceğini dile getirdi.
Asgari ücretin tespiti: sistem tartışması
Asgari ücretin hangi amaçla belirleneceğine dair bir kafa karışıklığı olduğuna dikkat çeken Arslan, "Biz minimum ücreti mi tespit edeceğiz, geçim ücretini mi tespit edeceğiz, ortalama ücreti mi?" sorusunu yöneltti. Sosyal Güvenlik Kurumu verilerindeki oranlar ışığında, yöntemin doğru kurulması halinde verilecek rakamların daha sağlıklı olacağını belirtti.
Arslan, asgari ücret tespitinde üç ana ölçütün dikkate alınmasını önerdi: geçmiş yıllardan gelen enflasyon kayıpları, aile sorumlulukları (tek işçi değil, evli ve 2 çocuklu bir işçinin esas alınması) ve ülke büyümesinden pay verilmesi. Büyüme için metinde yer alan tahmini ifadeleri hatırlatarak, bu yıl için "3.5-4 arası" büyüme ve önümüzdeki yıl için "yüzde 4'ün üzerinde" beklentisinin olduğunu, büyümeden asgari ücretin pay alması gerektiğini belirtti. Arslan, enflasyon artı refah payı ve geçmiş kayıpların telafi edilmesi halinde ortaya çıkacak rakamın minimum ücreti oluşturacağını vurguladı.
Sonuç olarak Arslan, sayısal bir rakam vermekten ziyade komisyonun ve yöntemin yeniden tasarlanmasının öncelikli olduğunu söyledi.
Öne çıkan talepler:
- Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yapısının katılımcı ve çoğulcu hale getirilmesi
- TÜİK sepetinin tek kıstas olmaması; işçi tüketim sepetine göre kriterler belirlenmesi
- Hükümetin düzenleyici rol üstlenmesi, komisyonda doğrudan taraf olmaması
- Aile yükü, enflasyon geçmişi ve büyümeden pay esaslı bir yaklaşım benimsenmesi
HAK-İŞ GENEL BAŞKANI MAHMUT ARSLAN, "DİYORUZ Kİ BİZ ASGARİ ÜCRET TESPİT KOMİSYONUNUN YAPISINI DEĞİŞTİRELİM. DAHA KATILIMCI OLSUN. KRİTERLER KOYALIM, SADECE TÜİK'İN KRİTERLERİ DEĞİL. TÜİK'İN SEPETİYLE BİZİM SEPET UYMUYOR" DEDİ.
