Güneş Işığının Azalması Ruh Sağlığını Etkiliyor
Yazdan sonbahara geçişle birlikte havaların serinlemesi ve günlerin kısalması sadece doğayı değil insan ruh halini de etkiliyor. Bu dönemde çevresel ve hormonal değişimlere bağlı olarak birçok kişi hafif yorgunluk, isteksizlik ve keyifsizlik hissedebiliyor.
Sonbahar yorgunluğu ve mevsimsel depresyon
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Furkan Bahadır Alptekin, sonbahar yorgunluğunun yaygın bir tablo olduğunu; ancak bazı kişilerde belirtilerin daha ağır seyrettiğini vurguluyor. Bu ağır vakalarda çökkün duygudurum, enerji kaybı, sosyal geri çekilme ve konsantrasyon güçlüğü gibi durumlar görülebilir. Ayrıca uyku süresinde artış, iştah ve kilo artışı, karbonhidratlı yiyeceklere yönelim, sinirlilik ve kişilerarası ilişkilerde zorlanma gibi atipik depresyon özellikleri de eşlik edebilir.
Mevsimsel depresyonu sonbahar yorgunluğundan ayıran en önemli nokta tablonun şiddeti ve kişinin özel, sosyal ve iş hayatındaki işlevselliğinin bozulmasıdır.
Serotonin ve melatonin dengesi
Alptekin, uyku-uyanıklık döngüsündeki değişimlerin ve buna bağlı hormonal farklılıkların mevsimsel depresyonda rol oynadığını belirtiyor. Güneş ışınlarının azalması melatonin üretimini artırarak kişiyi daha uykulu, yorgun ve isteksiz hale getirebilir. Buna ek olarak serotonin aktivitesindeki düşüş de ruh halindeki olumsuz değişiklikleri açıklayabilir.
Risk faktörleri
Dr. Alptekin, kadınlar, genç yetişkinler ve ailesinde depresyon öyküsü bulunanların mevsimsel depresyon açısından daha yüksek risk taşıdığını; kutuplara yakın veya daha bulutlu iklimlerde yaşamanın da riski artırdığını ifade ediyor. Risk grubunda olmak mutlaka mevsimsel depresyon yaşanacağı anlamına gelmez, ancak koruyucu önlemlere dikkat etmek önemlidir.
Korunma ve tedavi önerileri
Mevsimsel depresyonu önlemeye yönelik öneriler şu şekilde sıralanıyor:
Açık havada vakit geçirmek, D vitamini düzeyini etkin tutmak ve ışık tedavisi bazı kişilerde fayda sağlayabilir. Bu süreçte sosyal ilişkileri sürdürmek, gün içinde dışarıda geçirilen zamanı artırmak, düzenli egzersiz yapmak ve yeterli vitamin-mineral içeren dengeli beslenmeye devam etmek koruyucu olacaktır.
Ne zaman profesyonel destek alınmalı
Belirtiler şiddetliyse ve günlük işlevsellikte azalma varsa medikal tedavi ve psikoterapi gerekebilir. Dr. Alptekin, bu tür belirtiler yaşayanların profesyonel destek almaktan çekinmemesi gerektiğini belirtiyor.
Son söz: Her mevsimin kendine özgü zorlukları ve değerleri vardır. Mevsimsel değişimlerin ritmini fark ederek, günlük yaşamınızda küçük ama düzenli adımlar atmak ruh sağlığınızı korumaya yardımcı olabilir.
BAŞAKŞEHİR ÇAM VE SAKURA ŞEHİR HASTANESİ PSİKİYATRİ UZMANI DR. FURKAN BAHADIR ALPTEKİN
