Ak Camii: Hamamdan camiye, 700 yıllık ayakta kalma öyküsü
Tarihi yapı ve dönüşümü
Eskişehir'in Tarihi Odunpazarı bölgesinde yer alan yapı, 1318 yılında hamam olarak inşa edildi. Zamanla camiye dönüştürülen yapının hamam kısmı soğukluk, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere üç bölümden oluşuyordu. Mescide çevrilen bölümde havuzun üzeri ahşapla kapatıldı ve yapı ibadete açıldı. 700 yılı aşkın süredir ayakta kalan cami, hem hizmet vermeye devam ediyor hem de tarihi dokusunu koruyor.
Yapım tekniği ve dayanıklılığı
Yapının dış duvarları kesme taşlarla örülü olup taşları birbirine bağlayan harç horasan yöntemiyle, yumurta akı karışımı harç kullanılarak uygulanmış. Bu malzeme sayesinde yapı yazları serin, kışları ise sıcak bir iç ortam sağlıyor. Taş duvarların kalınlığı ve horasan harcının kullanımı, onarım ve restorasyonlara rağmen binanın uzun ömürlü olmasında etkili bulunuyor.
Kuruluş ve ilk kullanım
Ahmet Şekercioğlu, cami dernek başkanı olarak yapının Osmanlı'dan önce kurulduğunu ve geçmişinin 700 yılı aştığını belirtiyor. Şekercioğlu'na göre eser, Kütahyalı İshak Fakı adlı bir bey tarafından yaptırılmış; başlangıçta hem imam evi hem de hamam işlevi bulunuyormuş. Giriş katı olarak kullanılan bölüm "soğukluk" adıyla anılıyordu, insanlar burada soyunur, eşyalarını bırakırmış; ardından "ılıklık" bölümüne geçilir, kubbeli üst kısım ise "sıcaklık" olarak tanımlanırmış. O dönem imam odalarında ateş yakılırmış ve yapının girişi mihrabın bulunduğu yerdenmiş; sonradan hamama çevrildiğinde bu düzen değişmiş.
Tarihi onarım anıları ve malzemelerin farkı
Şekercioğlu, çocukluğunda yapının bir kez tamir gördüğünü, ortada bir havuz olduğunu ve üzerinin tahtayla kapatıldığını aktarıyor. Bugünkü binaların çimento ve demirle inşa edilerek ortalama yüz yıl kadar dayanabildiğini, buna karşın bu tür Osmanlı öncesi yapıların yüzyıllardır ayakta kaldığını vurguluyor. Yapının taş ve horasan harçla inşa edildiğini, harç hazırlanırken çok sayıda yumurta akı kullanıldığını ifade ediyor.
Cemaatin görüşü ve kullanım
Hamir Mükerrimçakır, cami cemaatinden biri olarak her gün ibadet için toplam 2 kilometre yürüdüklerini söylüyor. Caminin yerinin Adliyenin üst tarafında, Alanı Mahallesi olduğunu ve evleri ile cami arasında yaklaşık 1 kilometre mesafe bulunduğunu belirtiyor. Mükerrimçakır, yapının duvarlarının çok kalın ve sağlam olduğunu, yazın içeride klima etkisi gibi serinlik, kışın ise duvar kalınlığı sayesinde sıcaklık sunduğunu ifade ediyor. Cemaatin bildiğine göre cami eskiden hamammış ve daha sonra camiye çevrilmiş; yapının 1300'lü yılların başlarına tarihlendiği, yaklaşık 1328 civarı olduğu aktarılıyor. Cemaat tarafından yapı ayrıca Alaeddin Kurşunlu Camisi olarak da biliniyor ve Eskişehir'in en eski camilerinden biri olarak nitelendiriliyor.
ESKİŞEHİR’İN TARİHİ ODUNPAZARI BÖLGESİNDE OLAN VE 1318 YILINDA HAMAM OLARAK İNŞA EDİLEN AK CAMİ, DAHA SONRA CAMİYE ÇEVRİLDİ. SOĞUKLUK, ILIKLIK VE SICAKLIK OLARAK 3 BÖLÜMDEN OLUŞAN HAMAM DAHA SONRA CAMİYE ÇEVRİLMEK İÇİN HAVUZUNUN ÜZERİ AHŞAP MALZEMELERLE KAPATILDI. 700 YILI AŞKINDA ZAMANDIR AYAKTA OLAN VE VATANDAŞA HİZMET VEREN CAMİİ TARİHİ DOKUSUNU DA KORUMAYA DEVAM EDİYOR.
