Edirne Mahkemesi, Selimiye Camii kubbe süslemeleri restorasyonuna geçici durdurma getirdi
UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki ve Mimar Sinan’ın "ustalık eseri" olarak nitelenen Selimiye Camiinde planlanan kubbe süslemeleri restorasyon projesi, yargı sürecine takıldı. Edirne İdare Mahkemesi, projenin uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceği gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Projenin içeriği ve itirazlar
Restorasyon planı, ana kubbe, yarım kubbeler ve mihrap kubbesindeki mevcut kalem işleri ve hat süslemelerinin büyük ölçüde değiştirilmesini; 18. yüzyıla ait olduğu değerlendirilen mevcut kalem işi katmanlarının kaldırılıp yerine siyah-beyaz bir desen ile yeni hat yazılarının konulmasını öngörüyordu. Bu öneri; sosyal medyada, akademik çevrelerde ve sivil toplum kuruluşlarında yoğun eleştiri yarattı. Bazı koruma uzmanları projeyi "tarihi tahrifat" olarak nitelendirirken, restorasyon savunucuları eserin 16. yüzyıl görünümüne dönüştürüleceğini savundu.
Mahkeme gerekçesi ve süreç
Mahkeme kararında, uygulama halinde tescilli tarihi eserde telafisi güç zararların ortaya çıkabileceği belirtildi. Karar geçici nitelikte olup nihai iptal anlamına gelmiyor; yürütmeyi durdurma talebi üzerine verilecek son değerlendirme, idarenin savunması alındıktan sonra yapılacak. Mahkeme idareye savunma için 30 gün süre tanıdı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile diğer ilgili kurumlardan ek belge ve bilgi talep etti.
Uzman görüşleri
Prof. Dr. Engin Beksaç (Trakya Üniversitesi emekli sanat tarihçisi), sürece ilişkin değerlendirmesinde önerilen süslemelerin orijinal ile bağdaşmadığını belirterek mahkeme kararını yerinde buldu. Beksaç, konuyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
"Selimiye bilindiği gibi bir insanlık mirası ürünü. Sadece bizim değil İslam dünyasının değil esasında bütün insanlığa mal olurmuş bir eser. Fakat son günlerdeki tartışmalar gerçekten üzücü ve yersiz. Yani bu çatışmalar tartışmalar esasında hem Türkiye’ye hem dünya karşısında bizim kimliğimize hem de İslami dünyaya karşı bir ağır yük şeklinde ve çok kırıcı olmaya başladı. Buradaki sorun direkt olarak süsleme ve tezyinatı ilgilendirdiği için bu direkt sanat tarihçilerinin sahasına giren bir durumdur. İddia edildiği gibi Selimiye’nin şu an kubbesinde olan durum barok değil. Bazı çevreler bunun barok olduğunu, Avrupa taklidi falan olduğun söylüyorlar. Bunlar baroğu bilmeyen insanlar."
Beksaç ayrıca, Selimiye’nin yapımından sonra birçok kez onarım geçirdiğini, Mimar Sinan’ın yazışmalarında konuya dair bir işaret bulunmadığını ve önerilen orijinal kabul edilecek yeni bir süslemenin kanıtlanamadığını ifade etti. UNESCO’nun bu tür yapılar için orijinal halin korunmasını öngördüğünü de vurguladı.
Sonuç ve takip
Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararı geçici olup nihai karar idarenin savunması ve dosyadaki belgeler doğrultusunda verilecek. Kamuoyunda ve uzman çevrelerde sürece ilişkin tartışmalar devam ediyor; istenen belgelerin sunulması ve idarenin savunması sonrası dosya yeniden değerlendirilecek.
KUBBE ESKİ HALİ VE YAPILMAK İSTENEN
