Diyarbakır İç Kale Artuklu Sarayı kazısında 100 yıllık sur bölümü açığa çıkarıldı
Diyarbakır merkez Sur ilçesindeki İç Kale Artuklu Sarayı kazısında, yaklaşık 100 yıldır toprağın altında kalan surun bir bölümü gün yüzüne çıkarıldı. Ortaya çıkan bölüm 1.35 metre yüksekliğinde ve 17 metre uzunluğunda olup, yapımının Hurriler dönemine ait olabileceği değerlendiriliyor.
Kazının önemi ve bölgenin tarihsel konumu
Amida Höyük, İçkale Müze Kompleksi sınırları içinde yer alıyor ve Diyarbakır merkezinde ilk yerleşimin başladığı alan olarak kabul ediliyor. Höyükteki arkeolojik buluntular, kesintisiz yerleşimin Neolitik dönemde (M.Ö. 8000) başladığını gösteriyor. Yaklaşık 10 bin yıldır sürekli yerleşim gören Amida Höyük, bölgenin yönetim merkezi olması nedeniyle Filistin Eriha kentinden sonra dünyada ikinci sırada yer alıyor. Kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle ve Dicle Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında 8 yıldır sürdürülüyor. Artuklu Sarayı Kazısı, Cumhurbaşkanlığı kararıyla yürütülen 12 aylık kazılar statüsünde yer alıyor.
Kazı süreci ve bulunan yapılar
Prof. Dr. İrfan Yıldız, büro çalışmalarının 2 Ocak 2025'te başladığını, saha çalışmalarının ise 23 Haziran 2025'ten itibaren yürütüldüğünü belirtti. Arazi çalışmalarının 31 Aralık tarihinde sonlanacağını ve böylece yaklaşık 365 günlük çalışma yapılmış olacağını aktardı. Bu yıl sarayın kuzeyinde, Alay Meydanı olarak adlandırılan alanda yoğunlaşan çalışmalarda toplamda 5 çarpı 5 metre ölçülerinde 26 açmada arkeolojik kazılar gerçekleştirildi; toplamda 650 metrekarelik alanda kazı tamamlandı.
Alay Meydanı'nın açık hava toplantı ve tören alanı olduğu vurgulanırken, burada 1.35 metre yüksekliğinde ve 17 metre uzunluğunda, Diyarbakır surlarının en eski bölümüne ait olduğu düşünülen kısmın ortaya çıkarıldığı belirtildi. Bu bölümün surların ilk inşa tekniği ve kullanılan taşlar hakkında bilgi verdiği ifade edildi.
Teknik bulgular ve yapım malzemesi
Prof. Dr. Yıldız, bulunan sur bölümünde büyük ebatlı blok taşların kesme taş şeklinde kullanıldığını, temelde ise daha küçük boyutlu kırma taş malzemesinin dikkat çektiğini kaydetti. Kazılarda ayrıca Osmanlı döneminde surların hemen önüne eklenen mekanların izlerine rastlandığı ve bu yapılara ait iki kemenin başlangıç seviyesinin ortaya çıktığı belirtildi.
Derinlik çalışmaları ve ana kaya
Alandaki kazıların Cumhuriyet döneminde betonarme yapılarla yoğun kullanım izleri taşıdığını belirten Yıldız, Alay Meydanı'nda yapılan kazılarda en az bir aşamada ana kayaya ulaşacak seviyeye kadar çalışıldığını söyledi. Bu yılki çalışmalarda eksi 4.45 derinlikte, Diyarbakır altını kaplayan zeminin kayalığa ulaştığı tespit edildi. İlk çağlardaki yapıların bu kayalık zeminde taşları keserek inşa edildiği, dolayısıyla dönemin teknoloji ve uygulamalarından yararlanıldığı anlaşıldı.
Alay Meydanı'nın geleceği
Kazıların tamamlanmasının ardından Alay Meydanı'nın çevre düzenlemesi yapılacak ve alanın yeniden Diyarbakır için açık hava etkinlikleri ile toplantıların yapıldığı bir meydan haline getirilmesi planlanıyor. Prof. Dr. Yıldız, Amida Höyük ve Artuklu Sarayı'nın bölge için stratejik ve tarihsel açıdan çok önemli bir konumda olduğunu vurguladı.
Öne çıkan veriler: 1.35 metre yükseklik, 17 metre uzunluk, 10 bin yıllık kesintisiz yerleşim, Neolitik (M.Ö. 8000) başlangıç, 8 yıl süren kazı çalışmaları, 12 aylık kazılar statüsü, 2 Ocak 2025 büro başlangıcı, 23 Haziran 2025 saha başlangıcı, 31 Aralık saha sonu, 365 günlük çalışma süresi, 5 çarpı 5 metre ölçülerinde 26 açma, 650 metrekare kazı alanı, eksi 4.45 derinlikte ana kayaya ulaşma.
DİYARBAKIR’IN MERKEZ SUR İLÇESİNDEKİ İÇ KALE ARTUKLU SARAYI KAZISINDA 100 YILDIR TOPRAK ALTINDA OLAN SURUN BİR KISMI ORTAYA ÇIKARTILDI. 1.35 METRE YÜKSEKLİKTE, 17 METRE UZUNLUĞUNDAKİ DUVARIN HURRİLER DÖNEMİNDE YAPILDIĞI TAHMİN EDİLİYOR.
