D vitamini eksikliği saç dökülmesi ve erken yaşlanma riskini yükseltiyor
Yaygınlık ve temel nedenler
Dr. Öğr. Üyesi Hasan Hacıosman tarafından aktarıldığına göre, Türkiye'de yüzde 70-80 oranında D vitamini eksikliği gözlemlenmektedir. Uzun süreli düşük düzeylerin başlıca nedenleri arasında yaşam tarzı ve modern alışkanlıklar, UVB ışınlarının yetersizliği, ten rengi ve kapalı giyim gibi çevresel faktörler yer almaktadır. Beslenmenin etkisi sınırlıdır. UVB'nin cilde ulaşabilmesi için güneşe 10.00-16.00 saatleri arasında, 10-20 dakika maruziyet ve kol, bacak, yüz gibi bölgelerin açık olması gerekmektedir; gölge, cam, bulut ve kış koşulları UVB'yi engeller.
Saç dökülmesi ve tedaviyle azalma
D vitamininin sadece kemik sağlığı değil; bağışıklık, hormon dengesi, kas gücü, cilt yenilenmesi, beyin ve metabolizma üzerinde de etkileri bulunmaktadır. Eksikliğin saçları telogen (dinlenme) fazına sokarak normalden fazla dökülmeye ve kadın tipi saç dökülmesine yol açtığı belirtilmektedir. D vitamininin folikül kök hücrelerini aktive ettiği, eksiklik durumunda foliküllerin uzun süre dinlenme fazında kalması nedeniyle dökülmenin arttığı ifade edilmektedir. Otoimmün kaynaklı alopecia areata vakalarında D vitamini seviyelerinin ciddi oranda düşük olduğu gözlenmiştir. D vitamini 20 ng/mL altı olan hastalarda saç dökülmesi sık görülür ve tedavi ile çoğunlukla 2-3 ayda dökülmede azalma sağlanmaktadır.
D vitamini eksikliğinin cilt ve yaşlanma üzerindeki etkileri
D vitamini yetersizliği kollajen sentezini bozarak cilt elastikiyetini azaltır; cilt parlaklığında azalma, kırışıklıklarda artış ve hücresel yaşlanmanın hızlanması gibi dolaylı yaşlanma belirtileri ortaya çıkabilir. Ayrıca D vitamininin antioksidan etkisinin azalması serbest radikal birikimini artırarak hücre tamirinin gecikmesine ve hücre hasarının artmasına neden olur.
Değerlendirilmesi gereken diğer faktörler
Saç dökülmesi ve erken yaşlanma yalnızca D vitamini eksikliğine bağlanmamalıdır. Ferritin düşüklüğü en sık ilişkilendirilen durumdur; ayrıca B12, çinko eksiklikleri, tiroid fonksiyon bozuklukları özellikle TSH, stres, uykusuzluk, genetik ve hormonal faktörler, sigara kullanımı ile UV maruziyeti gibi etkenler birlikte değerlendirilmelidir. D vitamininin optimal seviyesi 40-60 ng/mL civarında kabul edilmekte olup, saç dökülmesi sorunu olanlarda bu aralığa ulaşınca saçların daha güçlü çıktığı gözlemlenmektedir. Tedaviye başlandıktan sonra saç dökülmesinde belirgin azalma genellikle 6-12 hafta içinde görülürken, cilt toparlanması 8-12 hafta sürebilir.
Tedavi ve kullanım önerileri
D vitamini tedavisi kişiye özel olarak kan düzeyine, vücut ağırlığına, eşlik eden durumlara ve saç dökülmesi tipine göre planlanmalıdır. Takviyeye en az 3 ay düzenli devam edilmesi ve gerekirse 6-12 aya kadar kullanımın sürdürülmesi önerilmektedir. Emilimi artırmak için D vitamini yağlı bir öğünle alınmalı; omega-3 desteği emilimi olumlu etkileyebilir. K2 vitamini birlikte alımı kemik sağlığı açısından faydalı kabul edilse de saç dökülmesi için zorunlu değildir. Tedaviye başladıktan sonra toksik düzeyleri önlemek amacıyla genellikle 3 ay sonra D vitamini düzeyi kontrol edilmelidir.
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN HACIOSMAN
