Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz: "Ülkemiz doğurganlık hızı en fazla azalan 5’inci ülke konumundadır"
Aile ve Nüfus On Yılına Doğru Uluslararası Sempozyumu, Ankara'da bir otelde düzenlenen kapanış programıyla sona erdi. Programa Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ve çok sayıda yerli ile yabancı davetli katıldı.
Doğurganlık hızı ve nüfus projeksiyonları
Cevdet Yılmaz son yıllarda nüfus artış hızında belirgin bir yavaşlama olduğunu vurgulayarak verileri paylaştı.
"2017 yılında toplam doğurganlık hızımız 2,08 iken, 2024’te 1,48’e kadar gerilemiştir. Toplam doğurganlık hızı dünya ortalaması, 2024 yılında 2,25 çocuktur. Ülkelerin son 7 yıldaki doğurganlık hızı değişimleri incelendiğinde; Çin, Güney Kore, Arjantin ve Kuveyt’ten sonra ülkemiz doğurganlık hızı en fazla azalan 5’inci ülke konumundadır" dedi.
Yılmaz, doğurganlığın 2,1 seviyesinin altına düşmemesi gerektiğini belirtti ve TÜİK hesaplamalarına göre önümüzdeki 10 yıl içinde ortanca yaşın 40’a yaklaşacağı uyarısında bulundu. Mevcut eğilim sürerse nüfusun 2050’li yılların ilk yarısında yaklaşık 94 milyona ulaşacağı; 2100 yılında ise yaklaşık 77 milyon civarına gerileyeceği öngörülmektedir.
Alınan ve planlanan destekler
Yılmaz, Nüfus Politikaları Kurulu ve hazırlanan eylem planı çerçevesinde atılan adımları anlattı. Bugüne kadar yapılan düzenlemeler arasında doğum sonrası tek seferlik destek tutarının 5 bin liraya yükseltilmesi; ikinci çocuk için beş yaşına kadar aylık 1.500 lira; üçüncü ve sonraki çocuklar için beş yaşına kadar aylık 5.000 lira düzenli doğum yardımı öne çıktı.
Aile ve Gençlik Fonu kapsamında 2025 Eylül sonu itibarıyla 42 binden fazla yeni evlenecek çifte 150 bin lira faizsiz kredi sağlandığı ve danışmanlık hizmetleri verildiği belirtildi. Yılmaz, desteklerin 2026’da artırılacağını açıkladı: "Destek tutarı Ocak 2026’dan itibaren, eşlerin her ikisinin 18-25 yaş arasında olması durumunda 250 bin liraya, en az birinin 26-29 yaş aralığında olması durumunda ise 200 bin liraya yükseltilecektir."
Sağlık uygulamaları ve aileye yönelik sosyal politikalar
Doğurganlıktaki gerilemenin sebeplerinden biri olarak sezaryen doğumların yüksekliğine dikkat çeken Yılmaz, 2024 yılı Sağlık İstatistikleri Yıllığı verilerine göre sezaryen oranının yüzde 61,2'ye ulaştığını; OECD ve AB ortalamasının ise yüzde 28 civarında olduğunu aktardı. Özel hastanelerde sezaryen oranının yüzde 80’e, kamu hastanelerinde ise yüzde 50’nin üzerinde olduğuna işaret etti ve normal doğumun teşvik edilmesinin öncelikli alanlardan olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı kararıyla kamu kurumlarında kreş ve gündüz bakım kapasitesinin artırılmasının talimatlandırıldığını; sosyal konut projelerinde çok çocuklu ailelere ve gençlere öncelik tanındığını; Yüzyılın Konut Projesi kapsamında gençlere yüzde 20, 3 çocuk ve üzeri ailelere yüzde 10 özel kota ayrıldığını belirtti. Ayrıca aile içi danışmanlık, ebeveyn eğitimleri ve çocukların dijital güvenliği gibi hizmetlerin genişletildiği ifade edildi.
Uzun vadeli vizyon: 2026-2035 'Aile ve Nüfus On Yılı'
Yılmaz, 2026-2035 döneminin "Aile ve Nüfus On Yılı" olarak belirlenmesinin uzun vadeli ve bütüncül bir yaklaşımı yansıttığını vurguladı ve genç nesilleri ve aile yapısını tehdit eden akımlara karşı kararlı duruş sözü verdi.
Bakan Göktaş'ın değerlendirmeleri
Mahinur Özdemir Göktaş sempozyumda Aile ve Nüfus Vizyonu'nun önümüzdeki 10 yılda izlenecek yolu belirleme iradesi olduğunu söyledi. Göktaş, doğurganlık hızının 71 ilde nüfusun yenilenme seviyesi olan 2,1'in altına düştüğünü; tek kişilik hanelerin payının yüzde 20'ye çıktığını aktardı.
2024-2028 dönemini kapsayan "Ailenin Korunması ve Güçlendirilmesi Vizyon Belgesi ve Eylem Planı"nın hazırlandığını; 81 ilde 15 bini aşkın faaliyet gerçekleştirdiklerini ve bin 926 kurumla iş birliği yaptıklarını belirtti. Kamu görevlilerine çocukları ilköğretim çağına gelene kadar yarım zamanlı çalışma hakkı sağlandığını ve kreş ile bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması için çalışmaların sürdüğünü ifade etti.
Göktaş, "Aileyi ve dinamik nüfusu korumak, bir beka meselesidir" değerlendirmesiyle konuşmasını tamamladı.
Program toplu fotoğraf çekiminin ardından sona erdi.
CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI CEVDET YILMAZ, "ÜLKELERİN SON 7 YILDAKİ DOĞURGANLIK HIZI DEĞİŞİMLERİ İNCELENDİĞİNDE; ÇİN, GÜNEY KORE, ARJANTİN VE KUVEYT’TEN SONRA ÜLKEMİZ DOĞURGANLIK HIZI EN FAZLA AZALAN 5’İNCİ ÜLKE KONUMUNDADIR" DEDİ.
