Bolu Sorkun'da nadir görülen akbaba beslenme döngüsü doğayı temizliyor
Türkiye'de ve dünyada sayılı örneklerden biri
Sorkun köyünde, Dörtdivan ilçesi sınırlarında, yalnızca birkaç yerde gözlemlenen eşsiz bir doğa olayı yaşanıyor. Kara akbaba, kızıl akbaba, küçük akbaba ve sakallı akbaba türleri aynı alanda ve belirli bir sıra içinde leşleri tüketerek doğal bir temizlik döngüsü oluşturuyor. Dünyada benzer bir düzenin yalnızca İspanya, Bulgaristan ve Bolu'da görüldüğü kaydediliyor.
İstasyonun kurulumu ve izleme çalışmaları
2012 yılında Avrupa’dan gelen uzmanların katkısıyla, Kuş Fotoğrafçıları ve Gözlemcileri Derneği (KUFOD) öncülüğünde bölgede bir Akbaba Beslenme ve İzleme İstasyonu kuruldu. Bu alana 2024 yılında, KUFOD ile Orman Genel Müdürlüğü iş birliğiyle, ovayı ve ormanı görecek bir noktaya izleme platformu ilave edildi. İstasyon gönüllü esasına dayalı çalışıyor ve derneğe 10 yıllık tahsis sağlanmış durumda.
Leş döngüsü nasıl işliyor?
Beslenme zinciri belirgin bir sıra izliyor: önce kara akbaba leşteki kalın ve sert deriyi açıyor; sonra kızıl akbaba iç organları tüketiyor; ardından küçük akbaba kemik üzerindeki ince et parçalarını temizliyor; son olarak sakallı akbaba kemikleri parçalayarak döngüyü tamamlıyor. Bu aşamalı tüketim sayesinde leşten geriye neredeyse hiçbir şey kalmıyor ve doğa kendi temizliğini sağlıyor.
Ekosistem değeri ve gözlemler
İstasyonda yalnızca akbabalar değil; ak kuyruklu kartal, şah kartal, küçük orman kartalı, büyük orman kartalı, küçük kartal, bozkır kartalı, kara çaylak, kızıl şahin ve şahin gibi pek çok yırtıcı kuş da izlenebiliyor. Bölge, doğa fotoğrafçıları ve yaban hayatı gözlemcileri için cazibe merkezi haline geldi.
Bölgedeki gönüllü çalışmalar ve besleme
Sorkun köyünde yaşayan doğasever Mehmet Ali Altunay, izleme noktasında gönüllü olarak görev alıyor. Altunay sabahları gün doğmadan çeşitli yiyecekler getirerek onlarca kuş türünün beslenmesine katkı sağlıyor ve bölgenin ekoturizm potansiyelini aktarıyor.
Tehditler ve korunma gerekliliği
Altunay, akbaba türlerinin dünyada nesli tehlikede olan gruplar arasında olduğunu belirtiyor. Başlıca tehditler arasında yüksek gerilim hatları, tarım ilaçlarıyla zehirlenen hayvan kalıntıları ve çöplüklerde beslenmeye zorlanma yer alıyor. Bu türlerin düzenli besleme ve koruma çalışmalarıyla desteklenmesi gerektiği vurgulanıyor.
Akbabaların ekolojik işlevi
Akbabaların leşleri tüketerek çevre sağlığına önemli katkı sağladığı belirtiliyor. Bu kuşların mide asitlerinin yüksek olması nedeniyle taşıdıkları dışkılarda mikroorganizma barınmadığı, böylece bulaşıcı olguların yayılmasının engellendiği ifade ediliyor. Ayrıca leşlerin tüketilmesinin sera gazı salınımı üzerindeki olumlu etkilerine de dikkat çekiliyor.
Sonuç: Sorkun'daki akbaba beslenme ve izleme istasyonu, hem nadir bir doğa döngüsünü gözlemleme imkânı sunuyor hem de bölgedeki yırtıcı kuşların korunması ve halka tanıtılması amacıyla önemli bir rol oynuyor.
KÜÇÜK AKBABA
