Bahçeli Antik Roma Havuzu: Geleneksel İşlevin Ötesinde Bir Şifa Merkezi
Niğde’nin Bor ilçesine bağlı Bahçeli beldesinde yer alan ve M.S. 2’nci yüzyılda Hadrian ve Trajan dönemlerinde inşa edildiği belirtilen Antik Roma Havuzu, 80 yıllık aranın ardından yürütülen kazılarla yeni bir kimlik kazandı. Uzun süre yalnızca Antik Tyana kentine içme suyu sağlayan bir yapının parçası olarak görülen havuz, 2025 kazılarıyla birlikte tıbbi ve dini bir merkez olduğunu ortaya koydu.
Kazı çalışmalarını yürüten ekip ve proje
Çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın "Geleceğe Miras" projesi kapsamında, Aksaray Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Osman Doğanay başkanlığındaki ekip tarafından gerçekleştirildi. Prof. Dr. Doğanay ve ekibi, yaklaşık iki buçuk aylık çalışmanın ardından yapının yalnızca su temini işleviyle sınırlı olmadığını tespit ettiklerini bildirdi.
Asklepios kültü ve şifa merkezine dair buluntular
Kazılarda ele geçen buluntular, havuzun Asklepios kültüyle ilişkili olduğunu gösterdi. En önemli bulgu, üzerinde yılan tasvirleri bulunan bir sunak ile yılan figürlü heykel parçaları oldu. Doğanay bu eserleri, mekanın hem tıbbi hem de dini işlev taşıdığının açık kanıtı olarak nitelendirdi. Ayrıca havuzun doğu cephesindeki kalıntılar, bölgenin Asklepios’a adanmış bir tapınak ya da kült merkezi olduğunu destekliyor.
Kitabe ve yapının tarihine ilişkin bulgular
Kazılarda bulunan bir kitabe, yapının Marcus Aurelius ve Commodus dönemlerine ait olduğunu gösterdi. Prof. Dr. Doğanay, kitabede her iki imparatorun adının geçmesinin yapının tarihini netleştirdiğini ve inşa sürecinin M.S. 177-180 yılları arasında tamamlandığını (üç yıllık bir dönem) ortaya koyduğunu belirtti. Bu bulgu, havuzun yalnızca su taşıma işlevi olan bir yapı olmadığı; aynı zamanda "şifalı sularla tedavi yapılan bir tapınak kompleksi" olarak kullanıldığını doğruladı.
Niğde ve Kapadokya arkeolojisi için önemi
Prof. Dr. Doğanay, Bahçeli Roma Havuzu’nda elde edilen sonuçların sadece Niğde tarihi açısından değil, Kapadokya arkeolojisi bakımından da büyük önem taşıdığını vurguladı. Yaklaşık 80 yıl sonra yeniden başlatılan kazılarla bu bilgilerin ilk kez bilimsel olarak teyit edildiğini söyledi.
Gelecek planları ve beklentiler
Kazıların 2026 yılında da sürdürüleceği bildirildi. Doğanay, önümüzdeki dönemde alanın mimari dokusunun bütünüyle ortaya çıkarılacağını, çevre düzenlemeleriyle buranın ziyaretçilere açık bir arkeolojik sağlık merkezi olarak turizme kazandırılmasının amaçlandığını ifade etti. Kazıların genişlemesiyle daha fazla eser ve bulgunun gün yüzüne çıkmasının beklendiği, antik dönemde bu tür tedavi merkezlerinin ziyaretçi çektiği ve adakların, sunuların bırakıldığı vurgulandı.
Sonuç olarak, Bahçeli Antik Roma Havuzu, 2025 kazılarıyla birlikte Antik Tyana’ya su sağlayan sistem olma görevinden öte, Asklepios kültüyle bağlantılı bir şifa merkezi olarak yeniden tanımlanmış oldu.
NTİK ROMA HAVUZU, 80 YIL SONRA YENİDEN YAPILAN KAZILARDA BAMBAŞKA BİR KİMLİĞE BÜRÜNDÜ.
