Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar: 'Zeytinyağında lisanslı depoculuk hayata geçmeli'
Artan rekolteye karşın tüketim ve saklama sorunları sektörü baskılıyor
Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, zeytinyağı sektöründe lisanslı depoculuk uygulamasının gecikmeden hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Uçar, Türkiye'nin kişi başı zeytinyağı tüketiminin yalnızca 2 kilogram olduğunu; bu değerin İspanya, Yunanistan ve İtalya gibi rakip üreticilerin oldukça gerisinde kaldığını belirtti.
Uçar, artan rekolteye rağmen iç tüketimin aynı oranda yükselmediğini, stok devirleri ve yetersiz saklama koşullarının kalan yağların bozulmasına ve değer kaybına yol açtığını söyleyerek, bu nedenle ihracatın canlandırılmasının zorunlu olduğunu ifade etti.
Üretim ve ihracat verileri hakkında toplantıda aktarılan rakamları anımsatan Uçar, 2022/23 sezonunda 421 bin ton üretimden 135 bin ton ihracatla 765 milyon dolar gelir elde edildiğini; 2023/24 sezonunda 185 bin ton üretimden 75 bin ton ihracatla 505 milyon dolar; 2024/25 sezonunda ise 475 bin ton üretimden 55 bin ton ihracatla 252 milyon dolar gelir sağlandığını hatırlattı. Uçar, bu veriler ışığında kur ve maliyet etkileriyle her yıl yaklaşık 250 milyon dolar kayıp yaşandığını ve ihracat ayağında sıkıntıların sürdüğünü söyledi. Bu yıl için açıklanan rekoltenin de 310 bin ton olduğunu kaydetti.
Son 20 yılda devlet destekleriyle Türkiye'deki zeytin ağacı sayısının 200 milyonu geçtiğini ve hedefin 300 milyon ağaç olduğunu belirten Uçar; Balıkesir'in üretimde yıllara göre 3. ve 4. sıralarda yer aldığını, üretimin %95'inin Edremit Körfezi'ndeki Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit ve Havran bölgelerinde gerçekleştiğini vurguladı. Bölgede yaklaşık 350 zeytinyağı işletmesi bulunduğunu ve ambalajlı ile dökme ihracat yapan büyük ölçekli firmaların varlığından söz etti.
Uçar, ihracatta markalı ambalajlı ürün oranının yaklaşık %30 olduğunu, aynı zamanda taklit, tağşiş ve sahteciliğin giderek arttığını belirterek piyasanın desteklenmesi için bir dizi öneri sıraladı.
Önerilen önlemler arasında şunlar yer aldı:
- Yıllık dökme ihracat üst sınırının rekolte ve iç tüketime göre sezon başında belirlenmesi; ihracatta ani kota, kısıtlama ve fon uygulamalarından kaçınılması.
- Ambalajlı ihracatı teşvik edecek şekilde, toptan dökme ihracat yapan firmalara ambalajlı ürün destek miktarı tanımlanması ve ambalajlı ihracata kilogram başına devlet desteği verilmesi.
- Coğrafi işaretli ambalajlı zeytinyağlarının desteklenmesi ve ambalajlı ihracatın artırılması.
- Zeytin ve zeytinyağı desteklerinin piyasa şartlarına göre esnek tutulması; hedef pazar tespiti, fuar, tanıtım, reklam ve yarışma katılımlarının desteklenmesi; markalaşma ve yurt dışında şirketleşme çalışmalarının desteklenmesi.
- Kooperatif ve KOBİ'lere yönelik düşük faizli ihracat kredilerinin sağlanması; Turquality ve UR-GE gibi programlarda zeytinyağına yönelik yeni kaynak tahsisi.
- Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde, AB tarafından ülkemize tanınan gümrüksüz zeytinyağı ihracatı hakkının mevcut yıllık 100 ton düzeyinden, ülkemizin rakiplerinde ilk sırada yer alan Tunus’un kotasına çıkarılması için girişimlerde bulunulması.
- Zeytinyağında lisanslı depoculuk sisteminin desteklenmesi ve kısa sürede uygulamaya geçirilmesi.
- İç tüketimi artırmaya yönelik çalışmalar yapılması; iç piyasada taklit-tağşiş ve sahteciliğe karşı etkin denetim mekanizmalarının oluşturulması.
- Ürün izlenebilirliği için 'Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi (ÜDTS)' yazılımının güncellenmesi ve uygulanması; etiket yönetmeliğinde duyusal analiz sonuçlarının ambalaj üzerinde yer almasının sağlanması.
Uçar, bu önerileri TOBB Müşterek Konsey Toplantısı'nda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu ve ilgili bakan yardımcılarının katılımıyla dile getirdi.
AYVALIK TİCARET ODASI BAŞKANI ALİ UÇAR, ZEYTİNYAĞINDA LİSANSLI DEPOCULUĞUN HAYATA GEÇMESİ GEREKTİĞİNİ SÖYLEDİ.
