Arşivlerden Çıkan Belgelerle Erzurum Valisi Zühtü Bey’in Hikayesi
Cumhuriyetin ilk yıllarında Erzurum’da görev yapmış, uzun süre unutulmuş bir idareci olan Zühtü Bey, arşivlerdeki belgelerin gün ışığına çıkarılmasıyla yeniden tarih sahnesine taşındı. Araştırmacı Taner Özdemir tarafından yürütülen çalışmada, Zühtü Bey’in idari ve güvenlik hizmetlerine ilişkin yeni belge ve kayıtlar gün yüzüne çıktı.
İstiklal Madalyası ve tevcih belgesinin önemi
Çalışma sırasında öne çıkan belge, doğrudan Zühtü Bey’e tevcih edilen beyaz-yeşil şeritli İstiklal Madalyasının resmi tevcih belgesiydi. Bu belge yalnızca madalyanın verildiğini göstermiyor; aynı zamanda devletin Zühtü Bey’in idari ve güvenlik alanındaki üstün hizmetlerini resmen takdir ettiğini belgeleyerek onun görevini ve katkılarını belgelendiriyor.
Zühtü Bey’in hizmet anlayışı ve rolü
Araştırmacı Taner Özdemir, Zühtü Bey’in 1888 doğumlu ve 1964 yılında vefat ettiğini, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan hizmet sürecinde adalet, dürüstlük ve halkla güçlü iletişim kurma özellikleriyle öne çıktığını belirtiyor. Arşiv belgeleri, madalya tevcihinde belirtilen gerekçelerin arasında Koçgiri İsyanı’nın bastırılmasındaki etkin rolü, Erzurum’un yeniden yapılanmasındaki katkıları ve Cumhuriyetin ilk yıllarında şehrin idari düzenini tesis etme çabalarının yer aldığını ortaya koyuyor.
Siyasi yaşamı ve halkla ilişkileri
Zühtü Bey, Erzurum Valiliği döneminde 1924 yılında Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın doğu gezisinde şehri karşılayan vali olarak tarihe geçti. Bu karşılama, onun halkla kurduğu yakın ilişkiyi ve devlet terbiyesini gösteren simgesel bir an olarak aktarılıyor. Valilik sonrası çeşitli illerden milletvekili seçilerek aktif siyasi yaşamını sürdüren Zühtü Bey’in meclis konuşmaları, eğitim, altyapı ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesi gibi konulara dair kayıtlarla belgelenmiş durumda.
Erzurum’un idari hafızası için değer
Araştırma kapsamında bulunan diğer dokümanlar arasında Zühtü Bey’in imzalı resmi yazışmaları, dönem hükümet raporları ve milletvekilliği tutanakları da yer alıyor. Bu belgelerin ileride 'Erzurum’un İdari Hafızası' başlığıyla yayımlanması planlanıyor ve böylece Zühtü Bey, İstiklal Madalyası ile tescillenmiş hizmetleriyle şehir hafızasında yeniden konumlandırılacak.
Taner Özdemir ve çalışma arkadaşlarının arşivlerden çıkardığı bu belgeler, Cumhuriyetin Anadolu’da nasıl inşa edildiğini, fedakâr idarecilerin emeğini ve dönemin devlet anlayışını anlamak açısından önem taşıyor. Zühtü Bey’in yaşamı, dönemin devlet ahlakı ve kamu hizmetine bağlılık örneği olarak Erzurum tarihine yeni bir ışık tutuyor.
CUMHURİYET’İN KURULUŞ YILLARINDA ERZURUM’DA GÖREV YAPMIŞ, UZUN SÜREDİR GÜNDEMDEN DÜŞMÜŞ BİR DEVLET ADAMI, ARŞİVLERDEN ÇIKARILAN BELGELERLE YENİDEN GÜN YÜZÜNE ÇIKTI. TANER ÖZDEMİR, BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE ZÜHTÜ BEY’İ ARAŞTIRDI
